MODERN METHODS OF TEACHING COMPUTER SCIENCE TEACHERS

MODERN METHODS OF TEACHING COMPUTER SCIENCE TEACHERS

Anvarbekov Jamshidbek Akmaljon o’g’li

masters degree, Andijan state university,

 Uzbekistan, Andijan

Abdumannopov Murodjon Ilxomjon o’g’li

teacher, Andijan state university,

Uzbekistan, Andijan

INFORMATIKA O’QITUVCHISINI ZAMONAVIY KASBIY-USLUBIY O’QITISH METODIKASI

Anvarbekov Jamshidbek Akmaljon o’g’li

masters degree, Andijan state university,

 Uzbekistan, Andijan

Abdumannopov Murodjon Ilxomjon o’g’li

teacher, Andijan state university,

Uzbekistan, Andijan

Ta’lim tizimidagi yangi maqsadlar insonning komil shakllanishida ustuvor ahamiyat kasb etadi va bu asosiy qadriyatga aylanishi kerak. Individual ta’lim traektoriyalarini loyihalash, interfaol, faoliyat komponentlarini kiritish bilan o’quv jarayonining amaliy yo’nalishini belgilash mumkin. Bunday sharoitda informatika o’qituvchisini kasbiy va uslubiy tayyorlash masalasi ayniqsa dolzarbdir.

“Ta’lim” “tasvir” so’zidan kelib chiqadi. Ta’lim deganda biz shaxsiyatning jismoniy va ma’naviy shakllanishining butun jarayonini, ongli ravishda ba’zi ideal obrazlarga, tarixiy ravishda aniqlangan ijtimoiy standartlarga yo’naltirilgan jarayonni tushunamiz. Ta’lim tizimining tuzilishi, ta’lim jarayonining mazmuni, o’qituvchilar va talabalarning faoliyati, shuningdek faoliyatining natijalari ushbu tizim jamiyatning qaysi tarixiy turiga mansubligiga bog’liq. [1].  Jamiyati rivojlanishining har bir bosqichi yangi ta’lim paradigmasini izlashga olib keladi. Shunday qilib, ta’limning “pedagogik”, “bixeviologik”, “madaniy”, “andragogik”, “akmeologik”, “kommunikativ”, “gumanistik” va boshqa paradigmalari taklif qilindi, unda shaxsning har qanday tomonini rivojlantirishga ma’lum e’tibor berildi.

So’nggi paytlarda turli xil ta’lim paradigmalarining yutuqlari, usullari va ilg’or texnologiyalarini qo’llash bilan bir qatorda shaxsni rivojlantirish zarurligi to’g’risida tushuncha paydo bo’ldi.

Informatikani o’qitishning metodik tizimi nafaqat yangi paradigma, maqsadlar va o’rganishning qadriyatlariga muvaffaqiyatli moslashdi, balki ko’p hollarda ularning shakllanish jarayonlari uchun “katalizator” rolini o’ynadi.  [6]. Maktab informatikasining uzluksiz kursi bir necha ta’lim darajalaridan iborat. [4].

Mutaxassisning shaxsiy modeli uni tayyorlash jarayonini qurish maqsadlarini belgilaydi va sifatni baholash mezonidir, shuning uchun o’quv tizimini tashkil qilishda bunday mutaxassisning (bizning holatimizda, informatika o’qituvchisi) modelini aniqlashtirish kerak. Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim paradigmasi sharoitida ijtimoiy-gumanitar, psixologik, pedagogik va umumiy ta’lim davrlari sohasidagi bilimlar zamonaviy o’qituvchining insonning murakkab bilimlari, o’z taqdirini o’zi belgilash uchun sharoit yaratish ko’nikmalarini shakllantirishga hissa qo’shishi kerak. [5]

Informatika kursining zamonaviy o’qituvchisini tayyorlash uchun ijtimoiy buyurtmani aniqlash va mutaxassisning modelini aniqlashtirish uchun asos maktabda yoki oily ta’lim muassasalarida informatika o’qitishning mazmuni va uslublari bo’yicha ilmiy, ilmiy-uslubiy va amaliy ishlarni tahlil qilishga asoslangan. Tahlil jarayonida o’qituvchining informatika sohasidagi bilimlari, qobiliyatlari, mahoratlari va faoliyat turlariga qo’yiladigan talablarga, informatika o’qitish nazariyasi va metodikasiga va o’qitishda NITdan foydalanishga, shuningdek o’qituvchining uslubiy tizim. Tahlil ko’p bosqichli informatika kursi o’qituvchisiga qo’yiladigan kasbiy va uslubiy talablarni aniqlashga imkon berdi. [3].

Informatika o’qituvchilarining darajadagi tayyorgarligi moduli va shaxsiylashtirilgan o’qitish tamoyillari asosida amalga oshirilishi mumkin [2]. Modullar ichki, predmetli va supra-sub’ekt bo’lishi mumkin, shu jumladan masofadan o’qitiladigan darslar. Modulli mashg’ulotlar talabalar tomonidan davlat ta’lim standarti tomonidan belgilangan bilimlarni yaxshi o’zlashtirishi uchun shart-sharoitlar yaratadi va informatika sohalari va ular uchun eng qiziqarli va muhim bo’lgan va shu asosda o’qitish metodikasidan qo’shimcha bilimlarga ega bo’ladi. kompyuter fanlarini o’rganishning tegishli bosqichida o’quv mashg’ulotlarini loyihalashtiradi.

Informatika o’qituvchisining uslubiy mashg’ulotlarida modullarni o’qitish faoliyatining asosiy turlari (metodik modullar) bo’yicha, kontent yo’nalishlarini (kontent modullari) o’rganishning ilmiy-uslubiy asoslariga ko’ra, tashkil etish bo’yicha ajratish mumkin. kompyuter fanlari (tarkibiy modullar) bo’yicha maktab kursining tuzilishiga muvofiq turli darajadagi o’quv jarayonining. Asosiy darajaga umumiy nazariy modul, uslubiy modul, maktab informatika kursi mazmunining asosiy yo’nalishlari bo’yicha modullar kiritilishi kerak. Asosiy kurs dasturi 030100.00 – “informatika” ixtisosligi bo’yicha oliy kasb-hunar ta’limi davlat ta’lim standarti mutaxassisini tayyorlashning minimal mazmuni va darajasiga qo’yiladigan talablarga javob berishi kerak. [4]

Masofaviy o’qitish kurslari, qo’shimcha kasblar fakultetidagi kurslar yoki fakultativ kurslar orqali qo’shimcha ixtiyoriy darajaga erishish mumkin. (“Axborot tizimlari va modellarini o’rganish usullari”, “boshqaruvning axborot asoslarini o’rganish usullari”, “tarmoq texnologiyalarini o’rganish metodikasi”, “Internet saytlarini yaratish va joylashtirishni o’rgatish metodikasi” va boshqalar). Rossiyada o’qituvchilar malakasini oshirish tizimini qayta qurish va pedagogik oliy o’quv yurtlarida bakalavr, mutaxassis va magistr darajalari tashkil etilgan taqdirda, ushbu modullar boshlang’ich, o’rta va maxsus maktablar o’qituvchilarining uslubiy tayyorgarligi uchun asos bo’lishi mumkin.

Boshlang’ich sinflarda bo’lajak informatika o’qituvchisining kasbiy vakolatlarini rivojlantirishga boshlang’ich maktabda informatika o’qitish metodikasi bo’yicha shaxsiylashtirilgan loyiha vazifalarini bajarish yordam beradi. Talabalar quyidagi loyihalarni ishlab chiqishga da’vat etiladi:

- boshlang’ich informatika kursining bo’limlaridan biri uchun ko’ngilochar vazifalar tizimi.

- boshlang’ich informatika kursi uchun tanlangan mavzu bo’yicha test topshiriqlari tizimi.

- boshlang’ich informatika kursi uchun tanlangan mavzu bo’yicha talabalarning bilimlarini mustahkamlash uchun mashqlar tizimi.

- maktab o’quvchilarining mantiqiy fikrlashini rivojlantirish bo’yicha vazifalar tizimi.

- boshlang’ich informatika kursi uchun tanlangan mavzu bo’yicha kompyuterda talabalarning amaliy ishi uchun bilimlar tizimi.

- dastlabki informatika kursining bo’limlaridan birini o’rganish uchun metodikaning elementlari (tematik va darslarni rejalashtirish, darslar uchun didaktik materiallar). [5]

“Informatika bo’yicha ixtisoslashtirilgan o’qitish nazariyasi va metodikasi” kursining maqsadi kelajakdagi o’qituvchilarni shaxsga yo’naltirilgan ta’lim paradigmasi sharoitida o’rta maktabda informatika o’qitishga tayyorlash, ularning profilli va tanlov darslarini loyihalash qobiliyatlarini rivojlantirishdir. tizimli yondashuv va shaxsiylashtirilgan ta’lim qoidalari. Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:

- informatika bo’yicha maxsus o’qitish nazariyasi va metodikasi bo’yicha bilimlarni shakllantirish;

- kontseptual qoidalarni, mahalliy o’lchovli maqsadlarni, profil va tanlov darslarining mazmunini aniqlash bo’yicha ko’nikmalarni rivojlantirish;

- o’quvchilarni ijtimoiylashtirishga, shu jumladan mehnat bozorining real ehtiyojlarini hisobga olishga, o’quv mazmunini farqlashga, o’quvchilarga individual ta’lim traektoriyasini yaratishga imkon beradigan shaxsiylashtirilgan treninglardan foydalanishga tayyorgarlik. [6]

“Informatika bo’yicha ixtisoslashtirilgan o’qitish nazariyasi va metodikasi” kursi uchun ajratilgan o’quv vaqtiga qarab, talabalar tomonidan algoritmning ayrim nuqtalarini o’rganish chuqurligi har xil bo’lishi mumkin. Loyiha ustida ishlash yakka tartibda ham, guruhlarda ham tashkil qilinishi mumkin. Ta’lim dizayni informatika bo’yicha ishlab chiqilgan tanlov kursining taqdimoti bilan yakunlanadi. Kurs uchun hujjatlar taqdim etiladi va mashg’ulotlardan biri ishbilarmonlik o’yinlari shaklida o’tkaziladi. Kursni loyihalash uchun o’quv faoliyati natijalarini tahlil qilish umumlashtirilgan obzor shaklida amalga oshiriladi.

Shuni ta’kidlashni istardikki, informatika fanidan propidevtik, asosiy, ixtisoslashtirilgan va fakultativ kurslar o’qituvchilari psixologiya, pedagogika, informatika, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, informatika o’qitish nazariyasi va metodikalari bo’yicha turli darajadagi bilimlarga ega bo’lishlari shart.

Adabiyotlar ro’yhati:

1. Kuznetsov, E.I. Pedagogika institutida informatika va kompyuter texnologiyalarini o’rganishning umumiy ta’lim va kasbiy-amaliy jihatlari: dis. … Doktor ped. fanlar. - M., 2000, - 277 b.
2. Lednev, V.S. Ta’lim mazmuni: mohiyati, tuzilishi, istiqbollari. - M.: Oliy maktab, 2001. - 224 b.
3. Lixachev, B.T. Pedagogika: ma’ruzalar kursi. - M.: Prometey, 1992. - 528 p.
4. Makarova, N.V. Maktab informatikasi kursining tizim-axborot kontseptsiyasi // Informatika va ta’lim. 2002.  № 7.
5. Smykovskaya, T.K. Matematika va informatika o’qituvchisi metodik tizimini loyihalashning nazariy va uslubiy asoslari: dis. … Doktor ped. fanlar. - M., 2000. - 247 b.
6. Ixtisoslashtirilgan o’qitish bo’yicha tanlov kurslari: «Informatika» ta’lim yo’nalishi / Rossiya Federatsiyasi Ta’lim vazirligi; Kadrlar tayyorlash milliy jamg’armasi. - M.: Vita-Press, 2004. - 112 b.