ENSURING FIRE SAFETY OF THE SHOPPING CENTER

САУДА ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ӨРТ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

Қоғабаева Ажар Талғарқызы

магистрант, Қазақ-Орыс Халықаралық университеті,

Қазақстан, Ақтөбе

Куантай Абзал Салимкерекұлы

магистрант, Қазақ-Орыс Халықаралық университеті,

Қазақстан, Ақтөбе

Қыдырова Айдана Саламатқызы

жаратылыстану ғылымдарының магистрі, аға оқытушы, Қазақ-Орыс Халықаралық университеті,

Қазақстан, Ақтөбе

ENSURING FIRE SAFETY OF THE SHOPPING CENTER

Azhar Kogabayeva

master's student, Kazakh-Russian International University,

Kazakhstan, Aktobe

Abzal Kuantay

master's student, Kazakh-Russian International University,

Kazakhstan, Aktobe

Aidana Kydyrova

master of Natural Sciences, senior lecturer, Kazakh-Russian International University,

Kazakhstan, Aktobe

Қазақстан Республикасында сауда адам өмірінде үлкен мән алады. Жыл сайын сауда өндірістердің саны өсе береді.  Соңғы уақытта үлкен сауда-сауық кешендердің құрылыс тенденциясы пайда болды.

Сауда-сауық кешендері адамдардың көп болатын объекттерге(жұмыс уақытында) жатады. Практикада жүзеге асырылатын өртке қарсы шараларының жүйесі, әр-түрлі нормативті құжаттармен ұсынылатын, болашақта жетілдірілу керек, әсіресе жоспарлаудың жаңа түрлерімен және жаңа құрылыс материалдардың пайда болуымен байланысты. 

Ірі магазиндердегі өрттер, күрделі және ірі болып табылады, үлкен еңбекпен жойылады, адамның денсаулығы мен өміріне үлкен қауіп төндіреді.

Осындай өрттерді сөндірудегі ұйымдастырушы техникалық дайындық өртке қарсы қызмет гарнизондардың басты шарттардың бірі болып табылады.

Қазіргі сауда орталықтарының құрылысы кезінде көлемді қолдануды қазіргі құрылыс материалдары алады, олар жану кезінде адамның денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін токсикалық заттарды шығыра алады.

Сауда үйлерде өрт жиі болып тұрады және өртке қарсы қызметінің жұмыскерлері көп адамдардың өліміне байланысты оның пайда болу себептерін көп уақыт бөліп толық меңгеруде. Бұл өрттердің себептері негізінен мыналар болып табылады:

• отпен дұрыс қолданбау;
• электр қондырғыларымен қолдану ережелерін бұзу;
• электр қондырғыларда және сымдарда қысқаша тұйықталу;
• құрылыс жұмыстары кезіндегі өрт қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы;
• өртеу.

Осы кезде көбінесе өртті сөндіруді ұйымдастыру қиындықтарынан ерекше қорытындыларға әкеп соғады.

Сауда үйлерде өртті сәтті сөндіруге өрттің еркін даму уақыты көп әсер етеді. Бұл уақытта оны табу уақытынан басқа өртке қарсы қызметіне өрт туралы хабар жету уақыты кіреді, ол кезекші персоналының барына байланысты, өртке қарсы қызметі бөлімдерімен тікелей байланыс 7-ден 20 мин-қа дейін (орташа мағынасы 12 мин).

Сауда үйлер ғимараттарының өрт төзімділік дәрежесі I және II болғанда өрттің сызықтық даму жылдамдығы 0,5-тен 1,5 м/мин дейін, ал өрт төзімділік дәрежесі III және IV ғимараттарда 2-ден 3 м/мин дейін, бұған жанғыш материалдардың көп мөлшерде бары әсер етеді.

Жұмыстың мақсаты: «Алтай»  сауда орталығының өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуді ұйымдастыру

Жұмыстың міндеттері:

1. Сауда орындарындағы өрт қауіпсіздігінің сараптамасы
2. Сауда мекемелерінде өртті сөндіру тактикасы
3. Жедел-тактикалық әрекет барысындағы нысан сипаттамасы

Жұмыстың практикалық құндылығы мен маңыздылығы. Жұмыс нәтижелері жобалық шешімдерге сараптама жүргізу және жобалық құжаттаманы әзірлеу шеңберінде өрт кезінде адамдардың қозғалыс бағыттарының қауіпсіздігін бағалау үшін, жаңа хабарлау құралдарын жобалау үшін, өрт кезінде қолданыстағы хабарлау және эвакуацияны басқару жүйелерін әзірлеу және жетілдіру кезінде, сондай-ақ оқу-жаттығу жиындарын ұйымдастыру кезінде пайдаланылуы мүмкін

Ғылыми жаңалық. Зерттеу барысында алғаш рет жаңа ғылыми нәтижелер алынды:

-қозғалыс маршрутының қауіпсіздігін сипаттайтын 3 критериалды кешенді көрсеткіш негізінде өрт кезінде ғимаратта адамдар қозғалысының қауіпсіз маршруттарын анықтаудың математикалық моделі құрылды;

-ғимараттағы адамдар қозғалысының қауіпсіз бағыттарын анықтаудың математикалық моделіне негізделген өрт кезінде эвакуацияны басқаруды ақпараттық-аналитикалық қолдау әдістемесі мен алгоритмдері әзірленді;

2020 жылы Ақтөбе облысында 812 өрт болып, келтірілген залал құны 119 млн.025 мың теңгені құрады. 2019 жылмен салыстырғанда өрт  саны 8,8% артқан.Ақтөбе облысы бойынша бір өртке кететін орташа нұқсан  2019 жылғы 431 794 теңгеге қарағанда 146 551 теңгені құрады.

«АҚТӨБЕ ТЖД ӨС және АҚЖ» ММ-нің бөлімшелері 2020 жыл бойы  орташа алғанда  тәулігіне  дабыл бойынша 5 рет шықты, оның ішінде:

• Өртке 2 рет (дабыл бойынша шығудың жалпы санының 41,3% );
• Авариялар мен қайғылы оқиғаларға (АҚЖ) 0,5 рет (10,5%);
• Өрт ретінде есепке  алуға жатпайтын жану оқиғалары 2,4 рет (48,%).

Өрт болу орнына бару уақыты мен оны сөндіруге кететін уақыт өртті сәтті сөндіріп, материалдық нұқсан көлемін төмендетуге әсер ететін маңызды фактор болып саналады.

2020 жылдың өткен кезеңінде орын алған  55,7 % өртке «АҚТӨБЕ ТЖД ӨС және АҚЖ» ММ-нің бөлімшелері 10 минут ішінде жетті, бұл өрт жайылып кетпей тұрғанда оны  дер кезінде сөндіруді ұйымдастыруға, әрі соған сәйкес өртпен келтірілетін материалдық нұқсан көлемін төмендетугемүмкіндік берді. Бірінші бөлімшенің өрт орнынан бару сапарының орташа уақыты 12 айда облыс орталығында 8,5 минутты, ал ауылды жерде 29,4 минутты құрады.

Диаграмма 1.

Бөлімшелердің шығу динамикасы, авариялық-құтқару жұмыстары мен жалған шақырулар

Кесте 1.

«АҚТӨБЕ ТЖД ӨС және АҚЖ» ММ-нің облыстың елді-мекендерінде өрт сөндіру бойынша әскери әрекеттерінің жиынтық кестесі

Сауда орнының иесі өрт қауіпсіздігі мәселелерін шешу бірінші міндет екенін және барлық қабылданған шаралар, соның ішінде қауіпсіздік жүйелерін орнату өрт қауіпсіздігі жөніндегі нормативтік құжаттарға сәйкес келуі керек екенін есте ұстауы керек.

“Алтай” СҮ өрт қауіптілігінің бақылауы көрсетілген, тауар мекемелерінде және қойма бөлмелерінде бақылау өткізілді. Өрттің таралу жылдамдығы анықталған. Объекттің жалпы сипаттамасы, технологиялық процессі берілген. Қарастырылған “Алтай” СҮ мүмкін болатын өрттің болжамы өткізілді, әр-түрлі уақыттағы өрттің дамуы, орташа көлемді температура, нейтрал аймағының биіктігі, сөндіру ауданы  анықталды.

Әдебиеттер тізімі:

1. Булкаиров А.Б. «Справочник расчета сил и средств по тушению пожаров твердых горючих веществ, нефти и нефтепродуктов». Кокшетау 2007 г.
2. Өрт тактикасы.1- бөлім. Өрт тактикасының негіздері, өрттегі күш пен құралдарды басқарудың ерекшеліктері. Бұлқайыров А.Б., Баймағанбетов Р.С., Аманкешұлы Д. «Көкшетау техникалық институты» ММ , Көкшетау 2015 ж.
3. Өрт тактикасы.2- бөлім. Әр түрлі шаруашылық нысандарындағы өртті сөндіру. Бұлқайыров А.Б., Баймағанбетов Р.С., Аманкешұлы Д. «Көкшетау техникалық институты» ММ , Көкшетау 2018 ж.