КОМПАНИЯНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫН ОҢТАЙЛАНДЫРУ ҮРДІСІН АВТОМАТТАНДЫРУ

КОМПАНИЯНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫН ОҢТАЙЛАНДЫРУ ҮРДІСІН АВТОМАТТАНДЫРУ

Ділмағамбетова Багила Мухамедьяровна

Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті,  аға оқытушы,

Алматы

Жұмажанова Жаңыл Әскербекқызы

Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті,  2 курс магистрант,

Алматы

АҢДАТПА

Қарастырылатын жұмыстың мақсаты компанияның инвестициялық саясатын оңтайландыру үшін компанияның ақпараттық жүйесін зерттеу және бағдарламалық қамтамасыздандыруды әзірлеу болып табылады.

Автоматты басқару жүйесінің конструкциясы нысандың байланысын орнату үшін нысанды зерттеуден бұрын болуы керек. Жалпы жағдайда бұл қатынастарды төрт айнымалы топ түрінде ұсынуға болады.

- компанияның инвестициялық саясатын оңтайландыру бойынша деректерді өңдеудің әрекет етуші жүйелерінің қорларын меңгеру, олардың кемшіліктерін табу және олардың алдын-алу бойынша шараларды ұйымдастыру;

• жаңа ақпараттық жүйені құру үшін есептің қойылымын құрастыру;
• келіп түсіп жатқан ақпараттың толықтығына бақылап, деректер базасының негізінде кіріс ақпараттарды құру;
• аппараттық және бағдарламалық құралдарды таңдау және негіздеу.

Жасалынатын жұмыстың тәжірибелік маңыздығы болып құрастырылатын ақпараттық жүйе компанияның инвестициялық саясатын талдау жұмысын оңтайландыруға, мәліметтерді белсенді күйде қолдауға, нормативтік-анықтамалық ақпараттарды енгізуді жүзеге асыруға, әр түрлі есеп берулерді дайындауға, сонымен қатар сенімді, әрі толық ақпаратты қалыптастыруға мүмкіндік беретіні табылады [1].

Қазіргі жағдайда тауарлық саясатқа сәйкес компания неғұрлым көп тауар шығарса, оған кететін шығын азырақ болады. Яғни бұл шығындардың азаюы өнім көлемінің масштабы заңдылығы бойынша жүзеге асады. Қазір тиімді жұмыс жасау үшін компания әр уақытта бәсекелестерін бақылап, одан қалыспауға тырысуы қажет. Ол үшін өндірістік стратегиясы мықты, әрі тұрақты тиімді болуы шарт.

Компаниядағы инвестициялық саясатымен айналысатын бөлімшесінің жұмысын автоматтандыратын арнайы ақпараттық жүйе болмағандықтан, әр түрлі үлкен көлемді инвестицияға байланысты ақпаратты жинақтау, сақтау, өңдеу және талдау, оны қолданушыларға ыңғайлы түрде ұсыну компанияда сәйкес ақпараттық жүйені құру міндетін қояды.

Ақпараттық жүйе неғұрлым маңызды факторларды айқындауда және факторлар мен нәтижелер арасындағы себеп-салдарлық тәуелділіктерді орнатуда өзінің көмегін тигізу керек. Мұндай түрдегі ақпарат компания инвестициялық саясатын оңтайландыру негізіне қойылған мақсатты орнатуларды құру үшін қажет.

Төмендегі 1-суретте көрсетіліп тұрғандай, инвестициялық жобаның дамуын қаржылық көзқараспен қарастырамыз.

Сурет 1.  Инвестициялық жобаның қаржылық дамуы

Мысалы, өнім өндіру жөніндегі күнделікті хабар тәуліктік тапсырманың және айлық өндірістік бағдарламаның орындалғанын тұрақты түрде бақылап отыруына және жоспардан ауытқып кеткен жағдайда қажетті шара қолдануға мүмкіндік береді. Қоймадағы өнімнің қалдығы туралы мәлімет компанияның күнделікті потенциалды мүмкіндігі туралы талдау жасауға мүмкіндік береді.

Құрастырылған инвестициялық саясаттың күй-жағдайын инвестициялық жобаларды техникалық-экономикалық негіздемесін құру бойынша, әр түрлі қаражат көздерін қолдану бойынша, басқа компаниядармен бірге инвестициялық жобаларды жүзеге асыруға қатысу бойынша шешімдерді қабылдау кезінде есепке алу ұсынылады.

Компанияның инвестициялық қорларға деген тұтынушылығы инвестициялық саясатты жүзеге асыру кезеңнен басталатын шығындарға сәйкес келеді. Аяқталмаған құрылыс объектілерінің және орнатылмаған төленген құрал-жабдықтардың құны және басқа да алдында кеткен шығындар инвестиция көлеміне кірмейді.

Жоғарыда айтылып кеткен шығындар негізгі қорлардың құнын, амортизациялық аударымдарды, мүлікке салынатын салықтарды анықтау кезінде есепке алынады [2].

Инвестициялық саясатты құру кезінде компания инвестициясының жалпы көлемін, жинақтауларды рационалды түрде қолдану әдістерін (соның ішінде қаржыландырудың әр түрлі мүмкін көздерінің үйлесуін қоса алғанда) анықтаған жөн.

Компаниямен белгіленіп отырған жалпы инвестиция көлемінің инвестициялық жобаларды сәтсіз жүзеге асыру кезінде компанияның жекеменшік құқықтарын жоюға мүмкіндік бермейтін активтер көлемінен арақатынасты сақтаған жөн.

Компанияның инвестициялық саясаты шеңберінде инвестициялық жобалар инвестициялық саясатты іске асыру кезінде алынатын жалпы максималды экономикалық нәтижеге жету критерийінен шығатын бөлініп отырған ресурстар мен жүзеге асыру мерзімдері бойынша оларды бір-бірімен үйлестіру қажет болады.

Компанияның инвестициялық қызметті қаржыландыруға бағытталған өзіндік қаражжатыр мыналардан құрылуы мүмкін:

• компанияның шотындағы инвестициялық жобаларды жүзеге асырудан бұрын болған қаражат құралдары;
• акциялардың қосымша эмиссиясы нәтижесінде алынған қаражат құралдары;
• өндірісті қайта профильдендіру кезінде компанияның артық және шығып кеткен мүліктері мен амортизациялық емес негізге қорларды жүзеге асырудан түскен қаражат құралдары;
• инвестициялық жобаларды жүзеге асыру үрдісінде қайта инвестицияланатын амортизация мен таза пайда түрінде компания табысының бір бөлігі.

Компанияның инвестициялық қызметін қаржыландыру көздері ретінде (тартылатын қаражат көлемі, несиелер бойынша пайыздық мөлшерлеме, пайызды төлеудің бастапқы мен соңғы мерзімі және несие бойынша негізгі қарызды жабу) коммерциялық несиелер мен қарыздар түрлерін таңдау инвестициялауға бағытталған компанияның өзіндік құралдарынан түсетін максималды экономикалық нәтижені алумен байланысты.

Компанияның инвестициялық саясатының тиімділігі инвестицияның өзін-өзі ақтау мерзімі көрсеткіштері бойынша бағаланады. Ол компанияның бизнес-жоспар деректері негізінде, сондай-ақ оның инвестициялық саясаты шеңберінде инвестициялық жобаларды негіздеу бойынша алдын-ала есептеулер негізінде анықталады.

Бұл жағдайда инвестициялық жобамен экономикалық мақсаттылықты, капиталды салымдарды жүзеге асыру көлемі мен мерзімдерді (соның ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған және орнатылған стандарттар (нормалар мен ережелер) ретімен бекітілген қажетті жобалық-сметалық құжаттама, сондай-ақ инвестицияны (бизнес-жоспарды) жүзеге асыру бойынша тәжірибелік әрекеттерді сипаттау) негіздеу мойындалады [7].

Капиталды салымдар – бұл негізгі капиталға (негізгі құралдарға) құйылатын инвестициялар, соның ішінде әрекеттегі компанияның жаңа құрылысына, кеңейтуіне, жөндеуіне және техникалық қайта жабдықтауына кететін шығындар, машиналарды, құрал-жабдықтарды, саймандарды, мүліктерді, жобалық-зерттеу жұмыстарды және т.б. сатып алуға кететін шығындар.

Инвестициялық жобаның жұмыстың өзін-өзі ақтау мерзімі – инвестицияны қаржыландыру күнінен бастап, амортизациялық аударымдары бар жинақталған таза пайда соммасы мен инвестициялық шығындар көлемдері арасындағы айырмашылық оң мәнге ие болған мерзімге дейінгі кезең.

Бизнес-жоспарлардың құруын ұйымдастыру. Компанияның инвестициялық саясаты шеңберінде іс-шараларды жүргізу мерзімдерін нақтылау және оларды қаржылық қорлармен қамтамасыз ету мақсатында компаниямен инвестициялық жобаларды жүзеге асыру бизнес-жоспарларын құрайды.

Компанияның инвестициялық саясатын оңтайландыру үрдісін автоматтандыру қажеттілігі. Өндірістік бағдарлама – таңдалған тауарлық стратегия бойынша жасалған, тұтынушылардың қажеттілігін өтеуге бағытталған, оны жүзеге асырғанда компанияға табыстылықты, бәсекеге қабілеттілікті және мақсаттардың орындалуын қамтамасыз ететін компанияның жоғары сапалы өнімді өндіру жоспары [2].

Компаниядағы инвестициялық саясатымен айналысатын бөлімшесінің жұмысын автоматтандыратын арнайы ақпараттық жүйе болмағандықтан, әр түрлі үлкен көлемді инвестицияға байланысты ақпаратты жинақтау, сақтау, өңдеу және талдау, оны қолданушыларға ыңғайлы түрде ұсыну компанияда сәйкес ақпараттық жүйені құру міндетін қояды.

Ақпараттық жүйе неғұрлым маңызды факторларды айқындауда және факторлар мен нәтижелер арасындағы себеп-салдарлық тәуелділіктерді орнатуда өзінің көмегін тигізу керек. Мұндай түрдегі ақпарат компания инвестициялық саясатын оңтайландыру негізіне қойылған мақсатты орнатуларды құру үшін қажет.

Құрастыралатын бағдарламаның жұмыс істеу жылдамдығы мен компанияның инвестициялық саясатымен айналысатын бөлімшесінің жұмыс тиімділігін ескірген амалдары кезінде едәуір жоғарылату керек. Аталған болашақ ақпараттық жүйесі автоматты түрде құрастыруы қажет есеп берулер қолданушыға беретін жеңілдіктердің бірі болуы керек [3].

Аталған бағдарламаның қолдану кезіндегі нәтижесі, әсіресе, компания инвестициялық саясатын оңтайландыруда, тез дамушы компаниядарда (бұл жағдайда компания инвестициялық саясатын оңтайландыру кезінде түсетін жүктеме едәуір өседі, сондықтан да компанияға аталған бағдарламалық өнімді ендірген жағдайда барлық түсетін жүктеме айтарлықтай төмендей түседі де, аз уақыттың ішінде барлық қажетті нәтижелерге ие болып, қажетті есеп берулерді рәсімдей алады, ал қызметкер өз жұмысына тез арада кірісе кетеді) жоғары болып келуі тиіс.

Аталған бағдарламаларда құжаттарды форматтау автоматты түрде құрастырылып, құжаттарды форматтағаннан кейін осы болашақ бағдарлама арқылы оларды деректер базасында сақтау, сонымен қатар оларды баспаға шығару мүмкіндіктеріне ие болады.

Жоғары деңгейдегі мәліметтер инвестициялық жобаның жұмыстың өмірлік циклінің нәтижелері мен кезеңдерін сипаттайды.

Әдебиеттер тізімі:

1. Ехлаков, Ю.П. Управление программными проектами. Стандарты, модели: Учебное пособие / Ю.П. Ехлаков. - СПб.: Лань, 2019.
2. Карпова, Т.С. Базы данных: модели, разработка, реализация [Электронный ресурс]: учебное пособие / Т.С. Карпова. — Электрон. дан. — Москва: 2016. -403 с. -Режим доступа: https://e.lanbook.com/book/100575.
3. Вагнер, Билл С# Эффективное программирование / Билл Вагнер. - М.: Вильямс, 2017.