ҚАЛҚАНША БЕЗ АУРУЛАРЫНЫҢ ӘЙЕЛДЕРДІҢ РЕПРОДУКТИВТІ ЖҮЙЕСІНЕ ӘСЕРІ

ҚАЛҚАНША БЕЗ АУРУЛАРЫНЫҢ ӘЙЕЛДЕРДІҢ РЕПРОДУКТИВТІ ЖҮЙЕСІНЕ ӘСЕРІ

Салтанат Сайранқызы

«Балалар аурулары пропедевтикасы» кафедрасының ассистенті, PhD, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Хайбуллаева Гульжауар Фаритовна

С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Кәдірбай Еркеназ Кәдірбайқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Сұлтанахмет Гүлім Жамболатқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Мақұл Әсия Мұратқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Нурдаулет Шуғыла Нурсаулетқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Алматы қ., Қазақстан.

Мейрамбай Жанна Югданқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Тұрсын Аида Бақытқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Беркінбай Аман Бақытжанұлы  

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

ВЛИЯНИЕ ЗАБОЛЕВАНИЙ ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ НА ЖЕНСКУЮ РЕПРОДУКТИВНУЮ СИСТЕМУ

THE EFFECT OF THYROID DISEASES ON THE FEMALE REPRODUCTIVE SYSTEM

АҢДАТПА

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қалқанша безінің аурулары репродуктивті жастағы әйелдерде, сәйкесінше ерлерге қарағанда 10-17 есе жиі кездеседі. Әйелдердің шамамен 11%-ы қалқанша безінің аутоиммунды аурулары, 2-3%-ы гипотиреоз және 1-2%-ы гипертиреозбен зардап шегеді. Грейвс және Хашимото аурулары бар әйелдер арасында бедеуліктің кездесуі шамамен 50%-ды құрайды. Барлық жүктіліктің шамамен 0,1-1%-ы гипертиреоз жағдайларымен өтеді.

Зерттеу материалдары мен әдістері: Зерттеу жұмысымызда 2021-2022 жылдар аралығында Алматы қаласының №24 емханасында эндокринолог маманның «Д» есебінде тұратын репродуктивті жүйесінің бұзылыстары бар жалпы саны 161 әйелдің ауру тарихына ретроспективті клиникалық-статистикалық талдау жүргіздік.

Зерттеу нәтижелері: Қалқанша безінің функционалды жағдайына байланысты мынадай көрсеткіштер анықталды: эутиреоз 7 (8,9%), манифестті гипотиреоз 15 (19,2%), субклиникалық гипотиреоз 22 (28,2%), транзиторлы гипотиреоз 2 (2,5%), диффузды токсикалық зоб ІІ-ІІІ дәрежелері 15 (19,2%), гестациялық тиреотоксикоз 12 (15,3%), аутоиммунды тиреотоксикоз және тиреодит 5 (6,4%) әйелде анықталды. Жиі құсу, 22 аптаға дейінгі ерте түсік пен жүрек ырғақ бұзылыстары қалқанша безі аурулары бар жүкті әйелдерде басым болды. Бедеу әйелдердің саны ІІ топ науқастарында басым кездесті, сәйкесінше n=4 (4,8%) және n=7 (8,4%) құрады.

Қорытынды: Репродуктивті жүйесі бұзылған әйелдер арасында қалқанша безінің бұзылыстарының ішінде гипотиреоз жиі кездесті. Аутоиммунды тиреодит пен гипотиреоз жағдайларында бедеулік басым болды. Гиперменорея, гипоменорея және аменорея қалқанша безінің аурулары бар әйелдерде айқын көрінді. Жүкті әйелдерде өздігінен түсік тастау жиілігі біріншілік гипотиреоз бен тиреотоксикоз және тиреодит бар әйелдерде жиі байқалды.

АННОТАЦИЯ

Актуальность проблемы: Заболевания щитовидной железы встречаются у женщин репродуктивного возраста, соответственно, в 10-17 раз чаще, чем у мужчин. Около 11% женщин страдают аутоиммунными заболеваниями щитовидной железы, 2-3% страдают гипотиреозом и 1-2% страдают гипертиреозом. Частота бесплодия среди женщин с заболеваниями Грейвса и Хашимото составляет около 50%. Около 0,1-1% всех беременностей происходят с состояниями гипертиреоза.

Материалы и методы исследования: В нашей исследовательской работе мы провели ретроспективный клинико-статистический анализ истории болезни 161 женщины с нарушениями репродуктивной системы, состоящей на учете «Д» специалиста-эндокринолога в поликлинике №24 г. Алматы за 2021-2022 годы.

Результаты исследования: В зависимости от функционального состояния щитовидной железы определены следующие показатели: эутиреоз 7 (8,9%), манифестный гипотиреоз 15 (19,2%), субклинический гипотиреоз 22 (28,2%), транзиторный гипотиреоз 2 (2,5%), диффузный токсический зоб II-III степени 15 (19,2%), гестационный тиреотоксикоз 12 (15,3%), аутоиммунный тиреотоксикоз и тиреодит были выявлены у 5 (6,4%) женщин. Частая рвота, ранний выкидыш до 22 недель и нарушения сердечного ритма преобладали у беременных женщин с заболеваниями щитовидной железы. Число бесплодных женщин преобладало у больных II группы, соответственно составило n=4 (4,8%) и n=7 (8,4%).

Заключение: Среди заболеваний щитовидной железы среди женщин с нарушениями репродуктивной системы чаще встречался гипотиреоз. Бесплодие преобладало в случаях аутоиммунного тиреодита и гипотиреоза. Гиперменорея, гипоменорея и аменорея наблюдались у женщин с заболеваниями щитовидной железы. Частота самопроизвольных абортов у беременных часто наблюдалась у женщин с первичным гипотиреозом, тиреотоксикозом и тиреодитом.

ABSTRACT

Relevance: Thyroid diseases occur in women of reproductive age, respectively, 10-17 times more often than in men. About 11% of women suffer from autoimmune thyroid diseases, 2-3% suffer from hypothyroidism and 1-2% suffer from hyperthyroidism. The infertility rate among women with Graves' and Hashimoto's diseases is about 50%. About 0.1-1% of all pregnancies occur with conditions of hyperthyroidism.

Material and methods: In our research work, we conducted a retrospective clinical and statistical analysis of the medical history of 161 women with reproductive system disorders registered as a "D" endocrinologist in polyclinic №24 in Almaty for 2021-2022 у.

Results: Depending on the functional state of the thyroid gland, the following indicators were determined: euthyroidism 7 (8.9%), manifest hypothyroidism 15 (19.2%), subclinical hypothyroidism 22 (28.2%), transient hypothyroidism 2 (2.5%), diffuse toxic goiter of II-III degree 15 (19.2%), gestational thyrotoxicosis 12 (15.3%), autoimmune thyrotoxicosis and thyroiditis were detected in 5 (6.4%) women. Frequent vomiting, early miscarriage before 22 weeks and cardiac arrhythmias prevailed in pregnant women with thyroid diseases. The number of infertile women prevailed in patients of group II, respectively, was n=4 (4.8%) and n=7 (8.4%).

Conclusions: Hypothyroidism is more common among thyroid diseases among women with disorders of the reproductive system. Infertility prevailed in cases of autoimmune thyroiditis and hypothyroidism. Hypermenorrhea, hypomenorrhea and amenorrhea were observed in women with thyroid diseases. The frequency of spontaneous abortions in pregnant women was often observed in women with primary hypothyroidism, thyrotoxicosis and thyroiditis.

Түйінді сөздер: қалқанша без, репродуктивті жүйе, жүктілік, гипотиреоз.

Ключевые слова: щитовидная железа, репродуктивная система, беременность, гипотиреоз.

Keywords: thyroid gland, reproductive system, pregnancy, hypothyroidism.

КІРІСПЕ. Қазіргі уақытта қалқанша безінің аурулары әлемдегі ең көп таралған аурулардың бірі[1]. World Health Organization (WHO) ұйымының 2018 жылғы деректеріне сәйкес дүние жүзі елдерінде 740 миллионнан астам адам эндемиялық зобқа немесе қалқанша безінің басқа да ауруларына шалдыққан, ал 2 миллиардқа жуық адам йод тапшылығы ауруларының даму қаупіне тап болуы мүмкін деген болжам жасалды [1].

Қалқанша безінің аурулары репродуктивті жастағы әйелдерде ерлерге қарағанда 10-17 есе жиі кездеседі [2] немесе қалқанша безінің аурулары ерлерге қарағанда әйелдерде 8:1,6 қатынасында жиі кездеседі[3]. Әйелдердің шамамен 11%-ы қалқанша безінің аутоиммунды аурулары, 2-3%-ы гипотиреоз және 1-2%-ы гипертиреозбен зардап шегеді [4]. Қалқанша безі қатерлі ісігінің 20-39 жас аралығындағы әйелдер арасында соңғы жылдары кездесуі жиіледі [5]. Ал, Грейвс және Хашимото аурулары бар әйелдер арасында бедеуліктің кездесуі шамамен 50%-ды құрайды[6]. Жүктілік кезінде манифестті гипотиреоздың таралуы шамамен 0,3-0,5%-ды құраса, субклиникалық гипотиреоздың таралуы 4%-дан 17%-ға дейін өзгереді [7]. Барлық жүктіліктің шамамен 0,1-1%-ы гипертиреоз жағдайларымен өтеді[7].

Қалқанша безі ауруларының таралуы халықтың орналасқан географиялық орны және жасы мен жынысына байланысты. Айқын гипотиреоздың таралуы 1000 әйелге шаққанда 3-20 жағдайды, 1000 ер адамға 1-7 жағдайды, гипертиреоздың таралуы 1000 әйелге 2-19 жағдайды және 1000 ер адамға 1-2 жағдайды құрайды [8]. Ағылшындық Whickham зерттеуінде гипертиреоздың жиілігі жылына 100000-ға шаққанда 100-200 жағдайды құраған, әйелдерде 2,7% және ерлерде 0,23% таралған [9]. Ал, кейінгі 20 жылдық бақылаудан кейінгі Whickham зерттеуінде бұл көрсеткіш 100000-ға шаққанда 80 жағдайға төмендеген [10]. Жалпы популяцияда айқын гипотиреоздың таралуы Еуропа елдерінде 0,2%-дан 5,3%-ға дейін [11,12] және АҚШ-та 0,3%-дан 3,7%-ға дейін кездеседі[13]. Whickham зерттеуі гипотиреоздың таралу жиілігі 10 000 әйелге 35, 10 000 ер адамға 6 жағдайды құрайтынын анықтады[10].

Қалқанша безінің гормондары көптеген нысаналы тіндердің, әсіресе ми мен қаңқаның өсуі мен жетілуі үшін қажет [9]. Жүктіліктің бірінші триместрінің маңызды кезеңдерінде аналық тироксин ұрықтың дамуы үшін өте маңызды, өйткені органогенездің және гипоталамустың, гипофиздің және қалқанша безінің жетілуін арттырады, бұл үрдіс жүктіліктің 12-14 аптасында аяқталады [9]. Репродуктивті жүйе мен қалқанша безі бір-бірімен тығыз байланысты, бұл олардың орталық реттелуінің жалпы механизмдерімен түсіндіріледі. Репродуктивті жастағы әйелдерде қалқанша безінің патологиясы кез келген басқа популяцияларға қарағанда жиі кездеседі [10]. Сондықтан қалқанша безінің дисфункциясының репродуктивті жүйенің дамуы мен жұмысының барлық кезеңдеріне әсерін зерттеу өте маңызды: етеккір циклының реттелуіне, жүктілік мүмкіндігіне, жүктілікке, босанғаннан кейінгі кезеңге [11,12].

Қалқанша безі мен репродуктивті жүйенің функционалдығы гипофиздің алдыңғы бөлігінің гормондарымен реттеледі (лютеиндеуші, фолликулды ынталандырушы, қалқанша безді ынталандыратын), олардың секрециясы өз кезегінде гипоталамус гормондарымен реттеледі. Яғни, жыныстық жүйенің қалыпты дамуы гипофиздің гонадотропты гормондарының әсерінен жүреді. Бұл, ең алдымен, жалпы орталық реттеу механизмдерінің болуымен түсіндіріледі [13].

Қалқанша безі немесе бүйрек үсті безі сияқты эндокриндік жүйенің қызметіндегі шамалы ауытқулар да әйел денесінің ұрпақты болу жүйесінің әртүрлі бұзылуларына әкелуі мүмкін екендігі көрсетілген [14]. Бұл жатырдың гипоплазиясы, фолликулалардың дамуының бұзылуы, әйелдердің жыныстық циклінің бұзылуы түрінде көрінуі мүмкін. Сонымен қатар, бедеулік, түсік түсіру түрінде көрінетін генеративті функция бұзылады немесе ұрықтың дамуында әртүрлі ауытқулар байқалады [14].

Қалқанша безінің гормондары әйелдердің репродуктивті жүйесінің қалыпты қызметі үшін өте маңызды. L-тироксин (3,5,3',5'-тетрайодтиронин, Т4) және L-трийодтиронин (3,5,3'-трийодтиронин, Т3) ядролық рецепторлар арқылы аналық без, жатыр және плацента тіндеріне тікелей әсер етеді [15]. Сонымен қатар, олар эстроген, пролактин және инсулинге ұқсас өсу факторы (IGF) сияқты басқа гормондармен өзара әрекеттесулер арқылы жанама әсер етеді. Демек, гипо - және гипертиреоз сияқты ауруларда қан сарысуындағы қалқанша без гормондары деңгейінің өзгеруі бедеулікке әкелуі мүмкін [15].

Осы деректердің барлығы қалқанша безі мен әйелдердің репродуктивті жүйесі арасында тығыз байланыстың бар екендігін дәлелдейді. Сондықтанда қазіргі, әйелдер арасында репродуктивті аурулар жиілеген кезеңде, бұл мәселені қозғап, әр түрлі зерттеулер жүргізу маңызды болып отыр.

Зерттеу материалдары мен әдістері: Біз зерттеу жұмысымызда 2021-2022 жылдар аралығында Алматы қаласының №24 емханасында эндокринолог маманның «Д» есебінде тұратын, репродуктивті жүйесінің бұзылыстары бар жалпы саны 161 әйелдің ауру тарихына ретроспективті клиникалық-статистикалық талдау жүргіздік.

Зерттеуге қосу критерийлері: 18-45 жас аралығындағы репродуктивті жүйесінің бұзылыстары бар әйелдер. Алып тастау критерийлері: онкологиялық, инфекциялық аурулары бар декомпенсация кезеңіндегі әйелдер. Зерттеуге алынған барлық 161 әйел екі топқа жіктелді: бірінші топ – қалқанша без аурулары жоқ (n=83 (51,6%)) әйелдер, екінші топ – қалқанша без аурулары бар (n=78 (48,4%)) әйелдер тобы ( 1 – сурет ).

Сурет 1. Зерттеуге алынған әйелдердің жалпы саны бойынша көрсеткіш (n)

Әйелдердің клиникалық деректері, қалқанша безінің, жатыр және оның қосалқыларының, аналық бездің УДЗ-дары, гинеколог-эндокринолог мамандарының қорытындысы, қалқанша безі гормондарының (ТТГ, Т3, Т4), жыныстық гормондардың (ФСГ, ЛГ, эстрадиол, прогестерон, тестостерон) деңгейлері туралы деректер талданды.

Нәтижесі және талқылау: Зерттеуге қатысқан 161 әйелдің орта жас шамасы 28,93±2,3 жасты, оның ішінде орташа жас І топтағы әйелдерде 31,23±10,1 жасты, ІІ топта 28,17±9,8 жасты құрады.

Қалқанша без бұзылыстары бар әйелдер (ІІ топ) қалқанша безінің құрылымы мен ұлғаю дәрежесіне байланысты келесі топтарға бөлінді: І дәрежелі зоб 41 (52,5%) әйелде, ІІ дәрежелі зоб 18 (23,07%) әйелде, аралас зоб 8 (10,25%) әйелде, түйіндік зоб 4 (5,12%) әйелде, аутоиммунды тиреоидит 4 (5,12%) әйелде, қалқанша безінің гипоплазиясы 3 (3,8%) әйелде анықталды (2 - сурет ).

Сурет 2. ІІ топтағы әйелдердегі қалқанша безі ауруларының құрылымы (%)

ІІ топтағы әйелдерде қалқанша безінің функционалды жағдайына байланысты мынадай көрсеткіштер анықталды: эутиреоз 7 (8,9%) әйелде, манифестті гипотиреоз 15 (19,2%) әйелде, субклиникалық гипотиреоз 22 (28,2%) әйелде, транзиторлы гипотиреоз 2 (2,5%) әйелде, диффузды токсикалық зобтың ІІ-ІІІ дәрежелері-15 (19,2%) әйелде, гестациялық тиреотоксикоз 12 (15,3%) әйелде, аутоиммунды тиреотоксикоз және тиреодит 5 (6,4%) әйелде анықталды (3 – сурет ).

Сурет 3. ІІ топтағы әйелдердегі қалқанша безінің функционалды жағдайы (%)

Етеккір циклінің бұзылыстары немесе қызметі гипоталамус-гипофиз-қалқанша без – аналық без жүйесінің жұмысының сенімді көрсеткіштерінің бірі екендігі белгілі [15], зерттеуде анықталғандай етеккір қызметінің бұзылыстары ІІ топтағы әйелдерде басымырақ кездесті (4 – сурет ). Гиперменорея, гипоменорея және аменорея жағдайлары қалқанша безі бұзылыстары бар топта айқын көрінді, ал керісінше дисменорея және опсменорея І топтағы әйелдерде жиірек кездесті (4 – сурет ).

Сурет 4. Зерттеуге алынған әйелдердегі етеккір бұзылыстары(%)

Зерттеу жұмысымызға алынған әйелдер арасында І топта 17 (20,48%) және ІІ топта 23 (29,4%) жүкті әйел болды. Жыныс жолдарының қабынуы мен преэклампсия жағдайлары І топта, ал құсу, 22 аптаға дейінгі ерте түсік пен жүрек ырғақ бұзылыстары ІІ топтағы жүкті әйелдерде басым болды (5 – сурет ).

Сурет 5. Жүкті әйелдердегі жүктіліктің негізгі асқынулары (%)

Қалқанша безінің бұзылыстары бар жүкті әйелдерде (n=23) өздігінен түсік тастау жиілігі біріншілік гипотиреоз формалары бар әйелдерде арасында 26% (n=6), аутоиммунды тиреотоксикоз және тиреодит бар әйелдерде 21,7% (n=5) байқалды. Алдыңғы жүктілігінің барысын талдай отырып, біріншілік гипотиреоз формаларымен ауыратын әйелдерде жүктілік кезеңіндегі құсу ең жиі кездесті (ІІ, ІІІ дәрежелі) – 39,09% (n=9). Айта кету керек, диффузды токсикалық зоб ІІ, ІІІ дәрежелі және гестациялық тиреотоксикозбен, аутоиммунды тиреодитпен ауыратын әйелдерде қан қысымының өтпелі жоғарылауымен және төменгі аяқтың ісінуімен көрінетін жеңіл преэклампсия бірдей пайызбен байқалды (1 – кесте ).

Кесте 1.

Қалқанша безінің бұзылыстары бар жүкті әйелдердегі жүктіліктің асқынулары(%)

Акушерлік тарихты зерттеу, біріншілік гипотиреоз бен аутоиммунды тиреоидит жүктіліктің бұзылуына, атап айтқанда өздігінен түсік тастауға әкелетінін көрсетті.

Кесте 2.

Репродуктивті жүйесі бұзылған әйелдердің гормоналды көрсеткіштері

Зерттеуге қатысқан екі топтағы әйелдер арасында гормоналды жағдайды зерттеу кезінде (2 – кесте ) жалпы алғанда, қалқанша без бұзылыстары бар барлық тексерілген әйелдерде қалқанша безінің гипофункциясы анықталды.

Сурет 6. Зерттеу топтарындағы бедеуліктің кездесу жиілігі (%)

Зерттеу жұмысымызда бедеу әйелдердің саны ІІ топ науқастарында басым кездесті (6 - сурет), сәйкесінше n=4 (4,8%) және n=7(8,4%), соның ішінде аутоиммунды тиреодит пен біріншілік гипотиреозы бар әйелдерде бұл көрсеткіш n=5 (6%), диффузды токсикалық зобы әйелдерде n=2(2,4%) құрады.

Талқылау. Клиникалық айқын қалқанша безінің бұзылыстары фертилді жастағы әйелдердің репродуктивті жүйесінің бұзылуына әкелетінін осы зерттеу тағы бір дәлелдеді.  Бұл зерттеу көрсеткендей, әйелдердегі қалқанша безінің дисфункциясының негізгі себебі гипотиреоз, ол шамамен 58,8% құрайды, оның ең көп тарағаны субклиникалық гипотиреоз (28,2%) болды.

Қазіргі таңда, сәйкес ғылыми зерттеулер алыс және жақын шет елдерде қызу талғылануда. Мәселен, American Thyroid Association (АТА) айқын гипотиреоз мен бедеуліктің жоғары қаупі арасындағы байланысты растады [15]. Алайда, субклиникалық гипотиреоздың репродуктивті жүйеге әсері туралы мәселе даулы болып қала береді [16]. Arojoki M. және Jokimaa V. субклиникалық гипотиреоз бедеу әйелдерде жиі кездесетінін (0,7% - дан 10,2% - ға дейін) көрсетті [17].

G.E.Krassas және N.Pontikides зерттеуінде қан сарысуында ТТГ >15 мМЕ / л концентрациясы бар гипотиреозбен ауыратын әйелдердің тұрақты емес етеккір жиілігі 68% кездескен [18]. Қалыпты ТТГ деңгейі бар әйелдерде етеккір циклінің бұзылу жиілігі 12 % құрайды [18]. Осы зерттеуде қалқанша безінің бұзылыстары етеккір қызметіне әсер ететінін дәлелдеп отыр. Зерттеу нәтижелерінен анықталғандай етеккір қызметінің бұзылыстары ІІ топтағы әйелдерде басымырақ кездесті. Гиперменорея, гипоменорея және аменорея жағдайлары қалқанша безі бұзылыстары бар топта айқын көрінді.

Зерттеу жұмысымызға алынған әйелдер арасында қалқанша безі бұзылыстары бар 23 жүкті әйелде жүктілік көптеген асқынулармен көрінді. Олар құсу, өздігінен түсік тастау, жеңіл преэклампсия.

Сонымен қатар қалқанша безі бұзылыстары бар әйелдерде бедеулік жиі кездесетіні белгілі болды. Қазіргі таңда бедеуліктің қоғамда кең таралып келе жатқанын ескерсек, бұл мәселенің қаншалықты маңызды екені сөзсіз.

Сонымен, қалқанша безінің гормондары аналық безге тікелей әсер ету арқылы да, жыныстық гормондарды байланыстыратын ақуыздармен өзара әрекеттесу арқылы да қалыпты репродуктивті қызметте маңызды рөл атқарады.

Қорытынды: 1. Репродуктивті жүйесі бұзылған әйелдер арасында қалқанша безінің бұзылыстарының ішінде гипотиреоздың кездесуі (эутиреоз 8,9% әйелде, манифестті гипотиреоз 19,2% әйелде, субклиникалық гипотиреоз 28,2% әйелде, транзиторлы гипотиреоз 2,5% әйелде) 58,8%-ды құрады.

2. Қалқанша безінің аурулары бар әйелдер арасында бедеуліктің кездесуі жиі анықталды (8,4%), оның ішінде аутоиммунды тиреодит пен гипотиреоз жағдайларында басым кездесті.

3. Етеккір қызметінің бұзылыстары (гиперменорея, гипоменорея және аменорея) қалқанша безінің аурулары бар әйелдерде.

4. Қалқанша безінің бұзылыстары бар жүкті әйелдерде өздігінен түсік тастау жиілігі біріншілік гипотиреоз формалары бар әйелдерде арасында 26%, аутоиммунды тиреотоксикоз және тиреодит бар әйелдерде 21,7% байқалды.

5. Акушерлік тарихты зерттеу, біріншілік гипотиреоз, аутоиммунды тиреоидит сияқты аурулар жүктіліктің бұзылуына, атап айтқанда түсік түсіруге әкелетінін көрсетті.

Әдебиеттер тізімі:

1. Endocrine facts and figures: Thyroid. First edition // -2018. -P.40;
2. Glinoer D. Maternal and neonatal thyroid function in mild iodine deficiency // Merck European Thyroid Symposium "The Thyroid and Iodine". -1996. -№45-48. -P.129-42.
3. Women and Thyroid Disease Women’s health depends on a lifetime of answers—one test at a time // Siemens Healthcare Diagnostics Inc. -2023. -Р.4-5;
4. Hollowell JG, Staehling NW, Flanders WD, Hannon WH, Gunter EW, Spencer CA, Braverman LE 2002 Serum TSH, T(4), and thyroid antibodies in the United States population (1988 to 1994): National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III) // J Clin Endocrinol Metab. -2002. -№87. -Р.489–499;
5. American Cancer Society. Cancer Facts and Figures 2017 [Электронный ресусрс]: https://www.cancer.org/content/dam/cancer-org/research/cancer-facts-and-statistics/annual-cancer-facts-and-figures/2017/cancer-facts-and-figures-2017.pdf;
6. Quintino-Moro A, Zantut-Wittmann DE, Tambascia M, Machado HaC, Fernandes A 2014 High prevalence of infertility among women with Graves' disease and Hashimoto's thyroiditis // Int J Endocrinol. -2014;
7. Drahomira Springer, Jan Jiskra, Zdenka Limanova, Tomas Zima & Eliska Potlukova (2017) Thyroid in pregnancy: From physiology to screening // Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences. -2017. -№54:2. -Р.102-116;
8. Gregory Kline MD, Hossein Sadrzadeh. Thyroid disorders: Endocrine Biomarkers: Clinical Aspects and Laboratory Determination // Elsevier. -2017. -Р.41-93;
9. Tunbridge, W. M. et al. The spectrum of thyroid disease in a community: the Whickham survey // Clin Endocrinol. -1977. -№7. -Р.481-493;
10. Vanderpump, M. P. et al. The incidence of thyroid disorders in the community: a twenty-year follow-up of the Whickham Survey // Clin Endocrinol. -1995/ -№43. -Р.55-68;
11. Asvold, B. O., Vatten, L. J. & Bjoro, T. Changes in the prevalence of hypothyroidism: the HUNT Study in Norway //European journal of endocrinology. -2013. -№169. -Р.613-620;
12. McGrogan, A., Seaman, H. E., Wright, J. W. & de Vries, C. S. The incidence of autoimmune thyroid disease: a systematic review of the literature // Clin Endocrinol. -2008. -№69. -Р.687-696;
13. Canaris, G. J., Manowitz, N. R., Mayor, G. & Ridgway, E. C. The Colorado thyroid disease prevalence study // Arch Intern Med. -2000. -№160. -Р.526-534;
14. Chrysoula Dosiou. Thyroid and Fertility: Recent Advances // Reveiws and Scholarly Dialog. -2020.-№4. -Р.479-480;
15. Mintziori G, Kita M, Duntas L, Goulis DG. Consequences of hyperthyroidism in male and female fertility: pathophysiology and current management // Jщгктфд Endocrinolщпн Invest. -2016. -№39(8). -Р.849–853;
16. Carvalho, Bruno Ramalho. Reproductive Outcomes in Cases of Subclinical Hypothyroidism and Thyroid Autoimmunity: A Narrative Review // Rev Bras Ginecol Obstet. -2020. -№ 12. -P. 829–833;
17. Arojoki M, Jokimaa V, Juuti A, Koskinen P, Irjala K, Anttila L. Hypothyroidism among infertile women in Finland // Gynecological endocrinology: the official journal of the International Society of Gynecological Endocrinology. -2000. -№ 2. -P.127–131;
18. Krassas G. E., Pontikides N., Kaltsas T., Papadopoulou P., Paunkovic J., Paunkovic N., Duntas L. H. Disturbances of menstruation in hypothyroidism // Clinical endocrinology. -1999. -№ 5. -Р. 655–659;