РЕВМАТОИДТЫ АРТРИТІ БАР НАУҚАСТАРДА ҚАБЫНУҒА ҚАРСЫ СТЕРОИДТЫ ЕМЕС ПРЕПАРАТТАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ЭФФЕКТИВТІЛІГІН БАҒАЛАУ

РЕВМАТОИДТЫ АРТРИТІ БАР НАУҚАСТАРДА ҚАБЫНУҒА ҚАРСЫ СТЕРОИДТЫ ЕМЕС ПРЕПАРАТТАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ЭФФЕКТИВТІЛІГІН БАҒАЛАУ

Иванченко Нелля Николаевна

м.ғ.к., С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Калдарбекова Айсулу Мадыбекқызы

 интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Каттабек Назерке Эгамбердиқызы

 интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Омар Ақсынай Жәнібекқызы

 интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Ғабитқызы Ажар

 интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ, Алматы қ., Қазақстан.

Қожанова Алтынай Өтемісқызы

 интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Тасболатова Аяулым Айболатқызы

  интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

 Қазақстан, Алматы қ.

Беркінбай Аман Бақытжанұлы

  интерн, 7 курс, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық  медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НЕСТЕРОИДНЫХ ПРОТИВОВОСПАЛИТЕЛЬНЫХ ПРЕПАРАТОВ У ПАЦИЕНТОВ С РЕВМАТОИДНЫМ АРТРИТОМ

EVALUATION OF THE EFFECTIVENESS OF NONSTEROIDAL ANTI-INFLAMMATORY DRUGS IN PATIENTS WITH RHEUMATOID ARTHRITIS

АҢДАТПА

Ревматоидты артритте (РА) жедел және созылмалы ауырсыну синдромын басу әлі де күрделі мәселе. Бұл зерттеуде қабынуға қарсы стероидты емес препараттардың РА емдеудегі  нәтижелерін жариялаймыз.

Зерттеу жұмысының өзектілігі:  World Health Organization (WHO) ұйымының 2021  жылғы дерегіне сәйкес 14 миллионға дейін адам ревматоидты артритпен зардап шегеді. Әйелдерде ревматоидты артритке шалдығу ықтималдығы ерлерге қарағанда үш есе жоғары немесе әйелдер үшін 3,6%-ға және ерлер үшін 1,7%-ға сәйкес келеді.

Зерттеу материалдары мен әдістері:  2021 жыл 1 қаңтар - 2022 жылдың 30 қараша аралығында  Алматы қалалық №36 емханасында ревматологтың «Д» есебінде тіркелген n=41 науқастың ауру тарихына ретроспективті зерттеу жүргіздік.  Зерттеуге барлық науқастардың орташа жас шамасы 61,49±13,64 жасты, оның ішінде ерлер n=12  (29,26%) (орташа жасы 59,72±16,75), әйелдер  n=29  (70,73%)  (орташа жасы 63,27±13,26) болды.

Нәтижесі: Науқастардағы РА-пен аурушаңдықтың орташа ұзақтығы 10,39±7,85 жылды құраса, ерлерге қарағанда әйелдерде РА-пен аурушаңдық ұзақтығы – 33,36% немесе 4,16±1,44 жылды құрады.

DAS28 шкаласы тек n=4 (9,75%) науқаста бастапқы мәннен 2,94%-ке (DAS28 - 4,61±2,38) төмендеген.

Аурухананың бастапқы және соңғы күндері арасында эритроциттердің тұну жылдамдығы (ЭТЖ) –7,08%-ке, С-реактивті ақуыз (СРА) –7,18%-ке, лейкоцит –6,68%-ке айырмашылық анықталды

Диклофенак қабылдаған науқастар арасында дене температурасының түсуі – 4,59%, мелоксикамда – 3,77%, ксефокамда – 1,36%, ацеклофенакта – 1,12%, басқа СЕҚҚ – 1,02% болды. 

Диклофенак қабылдаған науқастарда ауырсыну синдромы – 64,23%-ге, мелоксикамда – 63,28%-ге, ксефокамда – 49,48%-ге, ацеклофенакта – 50,14%-ге, басқа СЕҚҚ – 53,44%-ге дейін басылды. Барлығы n=38 (92,68%) науқаста айтарлықтай жақсарғанын байқалып, оң динамика анықталды.

Қорытынды: Сонымен, зерттеу нәтижелері РА бар науқастарда СЕҚҚ-ны қолдану ауырсыну синдромының деңгейін төмендететіндігін растады. Кешенді терапия аурудың белгілері мен қабыну белсенділігін сәтті бақылауға мүмкіндік берді. Жақсы анальгетикалық және қауіпсіздік көрсеткіштері жиі диклофенак пен мелоксикам қабылдаған науқастарда байқалды.

АННОТАЦИЯ

Подавление острого и хронического болевого синдрома при ревматоидном артрите (РА) по - прежнему является серьезной проблемой. В этом исследовании мы публикуем результаты нестероидных противовоспалительных препаратов при лечении РА.

Актуальность проблемы: По данным World Health Organization (WHO) за 2021 год, до 14 миллионов человек страдают ревматоидным артритом. Вероятность развития ревматоидного артрита у женщин в три раза выше, чем у мужчин, или соответствует 3,6% для женщин и 1,7% для мужчин.

Материалы и методы исследования: С 1 января 2021 года по 30 ноября 2022 года в поликлинике №36 г. Алматы нами проведено ретроспективное исследование истории болезни n=41 больного, зарегистрированного на учете «Д» ревматолога.  В исследовании средний возраст всех пациентов составлял 61,49±13,64 года, в том числе мужчин n=12 (29,26%) (средний возраст 59,72±16,75), женщин n=29 (70,73%) (средний возраст 63,27±13,26).

Результаты исследования: Средняя продолжительность заболеваемости РА у больных составила 10,39±7,85 года, у женщин по сравнению с мужчинами-33,36% или 4,16±1,44 года.

Шкала DAS28 снизилась только у пациента с n=4 (9,75%) на 2,94% (DAS28-4,61±2,38) от исходного значения.

Была обнаружена разница СОЭ -7,08%, С-реактивного белка (СРБ) -7,18%, лейкоцитов -6,68% между начальными и последними днями больницы

Среди пациентов, получавших диклофенак, снижение температуры тела составило – 4,59%, мелоксикама – 3,77%, ксефокама – 1,36%, ацеклофенака – 1,12%, других НПВП -1,02%.

У пациентов, получавших диклофенак, болевой синдром подавлялся – до 64,23%, мелоксикам-до 63,28%, Ксефокам – до 49,48%, ацеклофенак-до 50,14%, другие НПВП – до 53,44%. Всего было отмечено значительное улучшение у n=38 (92,68%) пациентов, и была обнаружена положительная динамика.

Заключение: Результаты исследования подтвердили, что использование НПВП у пациентов с РА снижает уровень болевого синдрома. Комплексная терапия позволила успешно контролировать симптомы заболевания и воспалительную активность. Хорошие обезболивающие и показатели безопасности часто наблюдались у пациентов, принимавших диклофенак и мелоксикам.

ABSTRACT

Suppression of acute and chronic pain syndrome in rheumatoid arthritis (RA) is still a serious problem. In this study, we publish the results of nonsteroidal anti-inflammatory drugs in the treatment of rheumatoid arthritis.

Relevance: According to the World Health Organization (WHO) for 2021, up to 14 million people suffer from rheumatoid arthritis. The probability of developing rheumatoid arthritis in women is three times higher than in men, or corresponds to 3.6% for women and 1.7% for men.

Material and methods: From January 1, 2021 to November 30, 2022, at the polyclinic №36 in Almaty, we conducted a retrospective study of the medical history of n=41 patients registered as a "D" rheumatologist.  In the study, the average age of all patients was 61.49±13.64 years, including men n=12 (29.26%) (mean age 59.72±16.75), women n=29 (70.73%) (mean age 63.27±13.26).

Results: The average duration of RA incidence in patients was 10.39±7.85 years, in women compared to men -33.36% or 4.16 ± 1.44 years.

The DAS28 school decreased only in the patient with n=4 (9.75%) by 2.94% (DAS28-4.61±2.38) from the initial value.

The difference between ESR -7.08%, C-reactive protein  -7.18%, leukocytes -6.68% between the initial and last days of the hospital was found

Among patients treated with diclofenac, the decrease in body temperature was – 4.59%, meloxicam – 3.77%, xefocam – 1.36%, aceclofenac – 1.12%, other NSAIDs -1.02%.

In patients receiving diclofenac, pain syndrome was suppressed – up to 64.23%, meloxicam - up to 63.28%, Xefocam – up to 49.48%, aceclofenac-up to 50.14%, other NSAIDs – up to 53.44%. In total, a significant improvement was noted in n=38 (92.68%) patients, and positive dynamics was detected.

Conclusions: The results of the study confirmed that the use of NSAIDs in patients with RA reduces the level of pain syndrome. Complex therapy made it possible to successfully control the symptoms of the disease and inflammatory activity. Good painkillers and safety indicators were often observed in patients taking diclofenac and meloxicam.

Түйінді сөздер: ревматоидты артрит, қабынуға қарсы стероидты емес препараттар, қабыну, ауырсыну.

Ключевые слова: ревматоидный артрит, нестероидные противовоспалительные препараты, воспаление, боль.

Keywords: rheumatoid arthritis, nonsteroidal anti-inflammatory drugs, inflammation, pain.

КІРІСПЕ. Соңғы он жылдықта дүние жүзінде және елімізде ревматикалық аурулардың жиілігі айтарлықтай өсіп келеді [1-3].  World Health Organization (WHO) ұйымының 2021  жылғы дерегіне сәйкес 14 миллионға дейін адам ревматоидты артритпен (бұдан әрі – РА) зардап шегеді [1]. Жас ерекшелігіне байланысты  18-64 жас аралығындағы науқастар саны шамамен 60%-ды,  18 - 44 жас аралығындағы науқастарда кездесуі 7% - ды, 45-64 жас 29% - ды, 65 ≥ жоғары жаста 50% - ды құрайды [2]. Әйелдерде ревматоидты артритке шалдығу ықтималдығы ерлерге қарағанда үш есе жоғары немесе әйелдер үшін 3,6%-ға және ерлер үшін 1,7%-ға сәйкес келеді [2].

Б.Г. Исаева және өзге де авторлардың мәліметтері бойынша Қазақстанда 2016 жылға дейін РА-пен 64 мыңнан астам адам тіркелген, жалпы саны 62257  науқас, мұнда әйелдердің үлесі 40411 (64,9%),  ал сол жылы 13819 (әйелдер - 9647) науқаста жаңа жағдай ретінде анықталды [3]. Ал,  2012-жылдан  бері аурушаңдық деңгейі 60%-ға дейін артты [3].

РА-ның жиі кездесетін көріністерінің бірі – мұндай науқастардың өмір сүру сапасын едәуір нашарлататын ауырсыну синдромы [4, 5].

Дүние жүзінде 30 миллионға жуық адам тұрақты түрде СЕҚҚ препаратарын қабылдайды. Болжам бойынша, СЕҚҚ қабылдайтын адамдардың саны халықтың қартаюына, емдеуді қажет ететін тірек-қимыл аппаратының зақымдануының және басқа патологиялық жағдайлардың таралуының артуына байланысты артады. Еуропада СЕҚҚ-ны жалпы тәжірбиелік дәрігерлерінің 82% - ы және емхана ревматологтарының 84% - ы тағайындайды, ауруханада науқастардың 20% - на қолданылады [5].

Жоғарыда айтылғандарға байланысты РА емдеу бойынша клиникалық ұсыныстарға ауырсыну синдромының патогенезінің негізгі буындарына әсер ететін дәрілік заттардың кең тізімі кіреді: стероид емес қабынуға қарсы препараттар (СЕҚҚ), глюкокортикоидтар және негізгі қабынуға қарсы препараттар [6].

РА-та анальгетикалық әсері қабыну медиаторлары мен қабынуға қарсы цитокиндерден туындаған перифериялық ауырсыну рецепторларының белсендірілуін басумен байланысты стероидты емес қабынуға қарсы препараттарды қолдану ең ұтымды болып көрінеді [7]. СЕҚҚ тиімділігі көптеген рандомизацияланған бақыланатын зерттеулерде жақсы бағаланды [8].

СЕҚҚ қабынуға қарсы, ауырсынуды басатын және антипиретиктер ретінде кең танымал, әдетте остеоартрит, ревматоидты артрит және артриттің басқа түрлерімен ауыратын науқастарда ауырсынуды азайту, буын функциясын жақсарту үшін жедел және ұзақ мерзімге қолданылады [6, 9].

Дегенмен, СЕҚҚ қолдану ықтимал жағымсыз әсерлермен бірге асқазан-ішек жараларын, содан кейін қан кетуді, перфорацияны, бүйрек функциясының бұзылуын, бүйрек жеткіліксіздігін, жүрек-қан тамырлары ауруларын және өлім қаупін дамытады [10, 11].

Зерттеу жұмысының мақсаты: Қабынуға қарсы стероидты емес препараттардың ревматоидт артрит жағдайында тиімділігін бағалау

Зерттеу материалдары мен әдістері: 2021 жыл 1 қаңтар - 2022 жылдың 30 қараша аралығында  Алматы қалалық №36 емханасында ревматологтың «Д» есебінде тіркелген n=41 науқастың ауру тарихына ретроспективті зерттеу жүргіздік.  

Зерттеуге қосу критерийлері: МКБ бойынша М05, М05.8, М05.9, М06, М06.0, М06.8, М06.9 (Халықаралық аурулардың классификациясы сәйкес) диагноздары қойылған 18-99 жас арасындағы науқастар.  Алып тастау критерийлері: балалар, станционар жағдайында СЕҚҚ қабылдамаған науқастар.

Зерттеуге барлық науқастардың орташа жас шамасы 61,49±13,64 жасты, оның ішінде ерлер n=12  (29,26%) (орташа жасы 59,72±16,75), әйелдер  n=29  (70,73%)  (орташа жасы 63,27±13,26) болды.

Барлық зерттеуге алынған науқастардағы Штейнброкер бойынша буындардағы өзгерістер, зертханалық зерттеу әдістерінің қорытындылары, аурудың клиникалық дәрежелері, функциялық класстары, асқынулары, ASR / EULAR ұйымдары растаған Disease Activity Score (DAS28), Visual Analogue Scale (VAS) шкалалары бойынша ауырсыну синдромының жағдайы, емнен кейінгі аспаптық зерттеулердің нәтижелері туралы деректер талданды.

Талданған мәліметтерді тексеруге мүмкіндік беретін статистикалық әдістер қолданылды, орташа мәндер (М±m), орташа арифметикалық шамалар арасындағы айырмашылықтардың дұрыстығы Стьюденттің t – критерийімен  бағаланды. р˂0,05 деңгейіндегі айырмашылық статистикалық тұрғыдан сенімді деп есептелді. Статистикалық өңдеулер Microsoft Office Excel электронды қосымшасында жинақталды.

Нәтижесі. Науқастардағы РА-пен аурушаңдықтың орташа ұзақтығы 10,39±7,85 жылды құраса, ревматоидты фактор n=36 (87,8%), АЦЦП  n=32 (78,04%) науқаста анықталды (кесте 1). Ерлерге қарағанда әйелдерде РА-пен аурушаңдық ұзақтығы – 33,36% немесе 4,16±1,44 жылды құрады (р˂0,05). Ал, РА-пен коморбидтілік жағдайы жиі артериялық гипертензияның (АГ) үлесінде жиі көрінді – 46,33%, тиісінше қант диабетінде – 14,63% (р˂0,05). Әйелдерде остепороз белгілері - 73,7%-ке, анемиялық көріністер – 70,5%-ке жиі көрінді, мұны менопаузадан кейінгі жағдай және ұзақ мерзімді глюкортикостероидтар (ГКС) қабылдаумен байланыстыруға болады (кесте 1).

Кесте 1.

Зерттеушілердің статистикалық деректері

Зерттеуге қатысқан науқастардың ішінде СЕҚҚ қабылдағандардың үлесі

диклофенакта – 75,6%, мелоксикам – 63,4%, ксефокам – 36,5%,   нимесулид – 26,8%, ацеклофенак – 31,7%, кетопрофен – 21,9%, басқа СЕҚҚ – 7,3% болды (сурет – 1). Монотерапия ретінде – n=6 (14,63%), политерапия – n=35 науқас (85,36%) ем қабылдады.

Сурет 1. СЕҚҚ негізгі түрлері бойынша қабылдау көрсеткіші (%)

ASR / EULAR ұйымдары мақұлдаған DAS28 шкаласы РА-да қабыну ауруының белсенділігін бағалауға мүмкіндік береді [12].  Аталған шкала бойынша науқастардағы орташа мәні – 4,75±1,72-ге тең болды,  0 дәреже –

n=3 (7,31%), I – n=21,95%, II – n=21 (53,65%), III – n= 7 (17,07%) анықталды.

Науқастарда стационарлық ем алудың  барлық кезеңінде орташа ұзақтығы 7,13±1,75 күнді құрады. Ем алудың соңғы күнгі мәліметтері бойынша DAS28 шкаласы тек n=4 (9,75%) науқаста бастапқы мәннен 2,94%-ке (DAS28 - 4,61±2,38) төмендеген (р˂0,05).

Сурет 2. DAS28 шкаласының орташа мәні

Зертханалық зерттеу әдістерінің қорытындысы  бойынша біршама ақпараттар талданды (кесте 2). Нәтижесінде, аурухананың бастапқы және соңғы күндері арасында эритроциттердің тұну жылдамдығы (ЭТЖ) –7,08%-ке, С-реактивті ақуыз (СРА) –7,18%-ке, лейкоцит –6,68%-ке, АЛТ – 14,5%-ке, АСТ – 7,19%-ке, креатинин – 6,29%-ке, мочевина – 21,3%-ке, гемоглобин – 0,51%-ке айырмашылық анықталды (р˂0,05). Аталған көрсеткіштер диклофенак, мелоксикам, ксефокам қабылдаған науқастар арасында жоғарғы көрсеткішке ие болды. Алайда, гемоглобин, креатинин, мочевина деңгейін бақылау ұзақтығы тым қысқа деп есептейміз. Сондықтан ұзақ мерзімді бақылау жұмысы қажет. 

Кесте 2.

Науқастардың ауруханадағы 1 және 7  күндері зертханалық зерттеу көрсеткіші (%)

СЕҚҚ-дың антипиретикалық әсері  орталық жүйке жүйесіндегі простагландиндердің синтезі мен бөлінуін тежеу нәтижесінде пайда болады [13]. Бұл гипоталамустағы терморегуляция деңгейінің қалыпқа келуіне әкеледі және осылайша температураның төмендеуіне ықпал етеді [13].

Біз науқастардағы СЕҚҚ терапиясын оральды, көктамырішілік, бұлшықетке тағайындалған емнен кейінгі дене температурасының өзгеру мәнін бақылап көрдік (сурет - 3). Диклофенак қабылдаған науқастар арасында бұл жақсы нәтиже көрсетті, аурудың 1-ші күнінде 37,65±1,62-дан 7-ші  күнінде 35,92±1,06-ға дейін төмендеді, яғни айырмашылық – 4,59% (р˂0,05). Мелоксикамда – 3,77%, ксефокамда – 1,36%, ацеклофенакта – 1,12%, басқа СЕҚҚ – 1,02% болды (сурет 3).

Сурет 3. Науқастардағы дене температурасының көрсеткіші (%)

Жүргізілген терапияның тиімділігі объективті және субъективті критерийлер арқылы бағаланды. Ұсыныстарға сәйкес [13], емделуге дейінгі және кейінгі әрбір науқаста Visual Analogue Scale (VAS) шкаласы бойынша ауырсыну синдромының ауырлығы клиникалық деректерге сәйкес аналогтық шкала бойынша бағаланды (сурет 4). Науқастарда VAS-тың орташа мәні емге дейін – 7,24±1,36, емнен кейінгі жағдайда  - 3,16±0,85 ұпайды құрады, сәйкесінше 56,35%-ке  дейін жақсарды (р˂0,05). Диклофенак қабылдаған науқастарда ауырсыну синдромы – 64,23%-ге, мелоксикамда – 63,28%-ге, ксефокамда – 49,48%-ге, ацеклофенакта – 50,14%-ге, басқа СЕҚҚ – 53,44%-ге дейін басылды (сурет 4).  Барлығы n=38 (92,68%) науқаста айтарлықтай жақсарғанын байқалып, оң динамика анықталды (р˂0,05).

Сурет 4. VAS  шкаласы бойынша көрсеткіш (%)

СЕҚҚ қабылдауда жағымсыз әсерлердің даму ерекшелігінде айта кету қажет, әсіресе асқазан мен он екі елі ішектің (СЕҚҚ-индукцияланған гастропатия), бүйрек және бауыр функциясының зақымдануларын шақырады [13]. Жалпы терапиядан кейін 1 айдан соң науқастарда  диспепсиялық бұзылыстар (гастралгия, жүрек айну, эпигастрийдегі ауырлық сезімі) – 29,26%, артериялық гипертензияның тұрақсыздығы   – 9,75% көрінді. Белгілі болғандай, ауруханаға жатқызуды қажет ететін ауыр асқынулар, оның ішінде өлім-жітім көрсеткіштері тіркелмеді. Жоғарыда келтірілген жағымсыз әсерлер науқастарда протонды насос тежегіштері, антацидтік препараттар, прокинетиктер, антигипертензивті терапияны тағайындау арқылы жақсартылған.

Ал, науқастарда ЭФГДС және іш қуысының УДЗ-сы  нәтижелері бойынша  созылмалы гастрит – 5, гастродуоденит – 6, бауырдың диффузды өзгерістері – 8, өт тас ауруы – 3, өт қабының полиптері – 2, созылмалы холецистит – 4, ұйқы безінің диффузды өзгерістері - 3, бауыр гемангиомасы - 3, өт жолдарының дискинезиясы – 1 науқаста анықталды.

Талқылау. Алынған мәліметтерге сәйкес, СЕҚҚ қолдану аурудың белсенділігі төмен және орташа науқастардың көпшілігінде РА белгілерін сәтті бақылауға мүмкіндік беретінін көрсетті.

Сонымен, РА-пен ауыратын науқастарда ауырсынудың ауырлығы VAS шкаласымен  – 7,24-тен 3,16-ға дейін төмендеді, ал жалпы бастапқы деңгейден қарағанда 56,35%-ке  дейін жақсарды. Барлығы 92,68% науқаста ауырсыну синдромы айтарлықтай жақсарғанын байқалып, оң динамика анықталды.

Біз алған мәліметтер РА-да СЕҚҚ-ды ұзақ уақыт қолданудың тиімділігін растайды. Яғни, аурудың белсенділігінің төмендеуі лейкоцит, СРА, ЭТЖ, дене температурасы деңгейінің төмендеуімен расталды. Сондай-ақ, DAS28 индексінің төмендеуі де ем алудың соңғы күнгі мәліметтері бойынша 9,75% науқаста бастапқы мәннен 2,94%-ке төмендеген.

EULAR сарапшылары СЕҚҚ-ды  РА науқастарында симптоматикалық терапия ретінде тиімді екенін, бірақ асқазан-ішек, бүйрек және жүрек-қан тамыр ауруларының қауіп факторларынан кейін ең аз тиімді дозаларда, мүмкіндігінше қысқа мерзімде қолданылуы керек екенін атап көрсетеді [6, 9].

Зерттеуде терапиядан кейін диспепсиялық бұзылыстар – 29,26%, артериялық гипертензияның тұрақсыздығы   – 9,75%-бен көрінді. ЭФГДС және іш қуысының УДЗ-сы  бойынша нәтижелері жиі созылмалы гастрит, гастродуоденит, бауыр мен ұйқы безінің диффузды өзгерістерін анықтады.

Қорытынды:  Сонымен, зерттеу нәтижелері РА бар науқастарда СЕҚҚ-ны қолдану ауырсыну синдромының деңгейін төмендететіндігін растады. Кешенді терапия аурудың белгілері мен қабыну белсенділігін сәтті бақылауға мүмкіндік берді. Жақсы анальгетикалық және қауіпсіздік көрсеткіштері жиі диклофенак пен мелоксикам қабылдаған науқастарда байқалды.

Әдебиеттер тізімі:

1. Musculoskeletal health. - 2022. https://www.who.int;
2. Global RA Network. About Arthritis and RA. – 2019. https://globalranetwork.org;
3. Исаева Б.Г., Сапарбаева М.М., Хабижанова В.Б., Габдулина Г.Х., Есиркепова Г.С., Кайыргали Ш.М., Исаева С.М., Нургалиев К.Ж., Кулшыманова М.М., Аташева А.А., Далибаева Г., Бейсен А., Бекмурат К. Динамика распространенности основных ревматических заболеваний в  Республике Казахстан за 2012-2016 гг. // Медицина (Алматы). – 2018. - №3(189). – С. 17-22;
4. Emily A.L. Seetha U.М. Early Diagnosis and Treatment of Rheumatoid Arthritis // Prim Care. – 2018. -№45(2). – Р. 237-255.
5. Yen-Ju L., Martina A., Stefan S. Update on the Pathomechanism, Diagnosis, and Treatment Options for Rheumatoid Arthritis // Cells. – 2020.  - №9 (4). – Р. 88
6. Andrei-Flavius R., Simona G.B. Management of Rheumatoid Arthritis: An Overview // Cells. – 2021. - №. 10(11). – Р. 2857;
7. Sourav T., Bushra R., Akshay P., Amanjot K., Bhupinder K., Vijay M. Novel drug delivery systems for NSAIDs in management of rheumatoid arthritis: An overview // Biomed Pharmacother. – 2018. - №106. - Р. 1011-1023.
8. Fidahic M., Jelicic K.A., Radic M., Puljak L. Celecoxib for rheumatoid arthritis // Cochrane Database Syst Rev. – 2017. - №.6(6). – Р.95;
9. Antigoni G., Fowzia I., Khaldoun C., David L.S., Sophia S., James Galloway. Cardiovascular risk with NSAIDs in rheumatoid arthritis: an analysis using routinely collected data //  Rheumatology (Oxford). – 2016. - №55 (4). – Р. 763-764;
10. Crofford, L.J. Use of NSAIDs in treating patients with arthritis // Arthritis Res. Ther. – 2013. - №15. – Р.963-972;
11. Leslie J.C. Use of NSAIDs in treating patients with arthritis // Arthritis Res Ther. – 2013. - №3. – Р. 41-44;
12. Jennie H.B., Yuting K., Yilin J., Rajpal S., Andreas K., Jennifer U., Joseph D., William G.R. Comparative Efficacy (DAS28 Remission) of Targeted Immune Modulators for Rheumatoid Arthritis: A Network Meta-Analysis // Rheumatol Ther. – 2021. - №8 (2). – Р. 693-710;
13. Mariana Del G.P., Marcus T.S., Luciane C.L., Silvio B.F., Lauren G.M., Flavia C.A, Cristiane C. B. Use of corticoids and non-steroidal anti-inflammatories in the treatment of rheumatoid arthritis: Systematic review and network meta-analysis // PLoS One. – 2021. - №16(4). – Р. 48-66;