ҰРЫҚ ҚАБЫҚШАСЫНЫҢ МЕРЗІМІНЕН ЕРТЕ ЖАРЫЛУЫ

ҰРЫҚ ҚАБЫҚШАСЫНЫҢ МЕРЗІМІНЕН ЕРТЕ ЖАРЫЛУЫ

Абдыкалыкова Бибигуль Имангалиевна

доцент, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Сыдықова Бибінұр Қабдығалиқызы

м.ғ.к., С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Иманходжа Мадина Болатовна

  7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

 Қазақстан, Алматы қ.

Манатова Тоғжан Бақытжанқызы

  7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Жандылда Аякөз Кенжебекқызы

 7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Байшегашева Аружан Арманқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Махмудова Мадина Беймбетқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Смағұл Айым Нұрболатқызы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

Беркінбай Аман Бақытжанұлы

7 курс интерн, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті КЕАҚ,

Қазақстан, Алматы қ.

ПРЕЖДЕВРЕМЕННЫЙ РАЗРЫВ ПЛОДНЫХ ОБОЛОЧЕК

PREMATURE RUPTURE OF FETAL MEMBRANES

АҢДАТПА

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы 37 аптаға дейінгі жүктіліктің 3%-ын, 34-37 апта – 2,3%-ын, 27-34 апта – 1%-ын, 27 аптаға дейін - 0,5 - 1% - ын асқындырады. Босанғаннан кейін неонтальды өлім көрсеткіші 31,6% жағдайға жетеді.

Зерттеу материалдары мен әдістері: Аталған зерттеу жұмысы Алматы қаласының 2022 жылдың 1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығында Орталық отбасылық емхана базасында n=23 әйелдердің ауру тарихына ретроспективті статистикалық талдау жүргіздік.

Нәтижесі: 1. Орталық отбасылық емханада 2022 жылдың 1 қаңтарынан 2022 жылдың 31 желтоқсанына дейін босанған әйелдер саны - 479, оның 23-і ұрық қабықшасының ерте жарылуымен босанды. Бұл жалпы көрсеткіштің 4,8% құрады. Ал әдеби дерек көздері бойынша бұл көрсеткіш 8,2-19,6% құрайды.

2. Ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы кетуі жиі қайта (70,5%) және көп ретті босанушы әйелдерде (40,47%) жиі кездесті.

3. Анамнезіндегі гинекологиялық аурулардың ішінде – бактериялық вагиноз – 26,08%, хориоамнионит – 21,73%, 17,39% - созылмалы аднексит жиі анықталды.

4. Зерттеуде Candida albicans – 45%, Chlamydia trachomatis – 27% -ға дейін бактериологиялық зерттеулерден расталған.

5. Жүктілік барысында 34,78% - преэклампсия жағдайымен, 30,43% - жүктіліктің үзілу қаупі, 21,73% - ерте токсикоз жағдалары анықталды.

6. 31-45 жас аралығы бойынша топтағы әйелдерде 18-30 жас аралығындағы әйелдерге қарағанда лейкоциттерден – 20,06%, ЭТЖ-дан 25,71%-ға дейінгі жоғарылаған лабораториялық көрсеткіштер анықталды.

7. Апгар шкаласы бойынша 6/7 баллмен туылған балалар саны - 7. Ал 2/3 баллмен туылған балалар -1. Сонымен қатар, антенаталды ұрық өлімі – 1. Ұрықтың жатырішілік дамуының кешеуілдеуі -2.

 Қорытынды: ҰҚМЕЖ анықталған жүкті әйелдерде жүктіліктің қолайсыз нәтижелерінің жиілігі әлі де жоғары. Перинаталдық кезеңдегі сырқаттанушылық пен өлім-жітімнің негізгі факторы болып табылады. Зерттеу нәтижесі жүктілік нәтижелерінің әртүрлі қауіп факторларын бағалауға және кейіннен ауыр асқынулардың алдын алуға бағытталған қосымша зерттеу жұмыстарын жүргізуді талап етеді.

АННОТАЦИЯ

Актуальность проблемы: Преждевременный разрыв плодных оболочек осложняет 3% беременностей до 37 недель, 34-37 недель-2,3%, 27-34 недель – 1%, до 27 недель-0,5 – 1%. Неонатальная смертность после родов достигает 31,6% случаев.

Материалы и методы исследования: В период с 1 января по 31 декабря 2022 года в г. Алматы на базе Центральной семейной поликлиники был проведен ретроспективный статистический анализ истории болезни женщин n=23.

Результаты исследования: 1.Количество женщин, родивших в центральной семейной поликлинике с 1 января 2022 года по 31 декабря 2022 года - 479, из них 23 родили с ранним разрывом плодной оболочки. Это составило 4,8% от общего показателя. А по литературным источникам этот показатель составляет 8,2-19,6%.

2. Преждевременный разрыв плодных оболочек чаще встречался у повторных (70,5%) и многорожавших рожениц (40,47%).

3. Среди гинекологических заболеваний в анамнезе – бактериальный вагиноз – 26,08%, хориоамнионит – 21,73%, хронический аднексит - 17,39%.

4. В исследовании подтверждено бактериологическими исследованиями Candida albicans – 45%, Chlamydia trachomatis – до 27%.

5. В ходе беременности выявлено 34,78% случаев преэклампсии, 30,43% - риска выкидыша, 21,73% - случаев раннего токсикоза.

6. Уженщин группы по возрасту 31-45 лет выявлены повышенные показатели лейкоцитов – на 20,06%, СОЭ-на 25,71% по сравнению с женщинами в возрасте 18-30 лет.

7. Число детей, родившихся с 6/7 баллами по шкале Апгар - 7. А детей, родившихся с 2/3 баллами -1. Кроме того, антенатальная гибель плода – 1. Задержка внутриутробного развития плода -2.

Заключение: Частота неблагоприятных исходов беременности по-прежнему высока у беременных женщин, у которых выявлены ПРПО. Является основным фактором заболеваемости и смертности в перинатальном периоде. Результат исследования требует проведения дополнительных исследовательских работ, направленных на оценку различных факторов риска исходов беременности и последующее предотвращение серьезных осложнений.

ABSTRACT

Relevance: Premature rupture of the membranes complicates 3% of pregnancies up to 37 weeks, 34-37 weeks-2.3%, 27-34 weeks – 1%, up to 27 weeks-0.5 – 1%. Neonatal mortality after childbirth reaches 31.6% of cases.

Material and methods: In the period from January 1 to December 31, 2022, a retrospective statistical analysis of the medical history of women n=23 was conducted in Almaty on the basis of the Central Family Polyclinic.

Results: 1. The number of women who gave birth in the central family polyclinic from January 1, 2022 to December 31, 2022 - 479, 23 of them gave birth with an early rupture of the fetal membrane. This was 4.8% of the total. And according to literary sources, this indicator is 8.2-19.6%.

2. Premature rupture of fetal membranes was more common in repeated (70.5%) and high–cost women in labor (40.47%).

3. Among gynecological diseases in the anamnesis – bacterial vaginosis – 26.08%, chorioamnionitis - 21.73%, chronic adnexitis - 17.39%.

4. The study was confirmed by bacteriological studies of Candida albicans – 45%, Chlamydia trachomatis – up to 27%.

5. During pregnancy, 34.78% of cases of preeclampsia, 30.43% of the risk of miscarriage, 21.73% of cases of early toxicosis were detected.

6. Women of the 31-45–year-old group showed increased leukocyte counts - by 20.06%, ESR- by 25.71% compared with women aged 18-30 years.

7. The number of children born with 6/7 points on the Apgar scale is 7. And children born with 2/3 points -1. In addition, antenatal fetal death is 1. Fetal development delay -2.

Conclusions: The frequency of adverse pregnancy outcomes is still high in pregnant women who have been diagnosed with PRFM. It is the main factor of morbidity and mortality in the perinatal period. The result of the study requires additional research aimed at assessing various risk factors for pregnancy outcomes and the subsequent prevention of serious complications.

Түйінді сөздер: Ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы, қағанақ суы, инфекция, асқынулар.

Ключевые слова: Преждевременный разрыв плодных оболочек, амниотическая вода, инфекция, осложнения.

Keywords: Premature rupture of fetal membranes, amniotic fluid, infection, complications.

КІРІСПЕ. Ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы (ҰҚМЕЖ) — акушерлік тәжірибедегі ең маңызды мәселелердің бірі ретінде қарастырылады, себебі қалыпты жүктілік кезінде жиілігі 8,2-ден 19,6% - ға дейін кездеседі [1]. Мәселенің өзектілігі тек акушерия саласында ғана емес, сонымен қатар неонаталды аурушаңдықтың және өлім-жітімнің артуына байланысты [2].

ҰҚМЕЖ 37 аптаға дейінгі жүктіліктің 3%-ын, 34-37 апта – 2,3%-ын, 27-34 апта – 1%-ын, 27 аптаға дейін - 0,5 - 1% - ын асқындырады [3]. Босанғаннан кейін неонтальды өлім көрсеткіші 31,6% жағдайға жетеді [4].

ҰҚМЕЖ үшін ең маңызды қауіп факторларының қатарына: цервиковагинальды инфекциялар, жүктіліктің I триместріндегі ерте түсік, амниоцентез, анамнезіндегі ҰҚМЕЖ анықталуы, жоғарғы жүктілік паритеті, темекі шегу [5].

ҰҚМЕЖ бар жүкті әйелдерде қағанақ суында патогендік микроорганизмдер айтарлықтай жиі кездеседі, гистологиялық тексерілген хориоамниониттің пайызы ҰҚМЕЖ жоқ мерзімінен бұрын босанған әйелдерге қарағанда жоғары. Жатырішілік инфекция жүктілік кезінде ҰҚМЕЖ-ді 36% - ға, амниоцентез  - 1-2%-ға, темекі шегу – 18,6%-ға, бірнеше жүктілік - 26,1%-ға, анамнезінде ҰҚМЕЖ - 11,8%-ға, мезгілінен ерте босану - 19,6%-ға асқындырады [5].

Қағанақ суы - ұрықты қоршап тұрған биологиялық белсенді орта. Жүктілік кезінде ана—плацента—ұрық жүйесінің қалыпты жұмысын қамтамасыз ететін көптеген функцияларды орындайды [6].

Ұрықтың дамуы үшін ғана емес, сонымен қатар ұрықты өсіп келе жатқан инфекциядан қорғайды. Жүктіліктің 20-шы аптасынан бастап коллаген синтезі (коллаген-мРНҚ-ның төмендеуі) және лизилоксидаза сияқты коллагенді тұрақтандыратын ферменттердің өндірісі төмендейді. Ал коллагеннің еру қабілетінің жоғарылауы амнионның бұзылуына, демек, мембрананың кедергісінің төмендеуіне әкеледі [6].

Мембраналардың тіндік және жасушалық деңгейде жарылу механизмін зерттеу мембраналардың жарылу аймағында дәнекер тіндік компоненттің қалыңдауымен, цитотрофобласт мен децидуальды қабықтың жұқаруымен, сондай-ақ амнион мен хорион арасындағы байланыстың бұзылуын анықтауға мүмкіндік береді [7]. Мембраналардың жарылу аймағындағы жасушалық деңгейде ферменттер (фосфолипазалар, эластазалар, металлопротеиназалар және/немесе басқа протеазалар матрицалары) және биологиялық белсенді заттар (эйкозаноидтар, E2 класты простагландин, цитокиндер) табылды. Бұл өзгерістер уақытылы босану процесінде мембраналар жарылған кезде пайда болатын физиологиялық өзгерістерге ұқсас [7].

Зерттеу жұмысының мақсаты: Жүкті әйелдердегі ұрық қабықшасының мерзімінен бұрын ерте жарылуының негізгі себептерін анықтау

Зерттеу жұмысының тапсырмалары:

1. 18-30 жас аралығы мен 31-45 жас аралығындағы босанушы әйелдер арасында салыстырмалы ретроспективті талдау жүргізу.
2. Алғаш босанушы және қайта босанушы әйелдер арасында салыстырмалы ретроспективті талдау жүргізу.
3. Жүкті әйелдердегі ұрық қабықшасының мерзімінен бұрын ерте жарылуының болжамды себептерін анықтау

Зерттеу материалдары мен әдістері: Аталған зерттеу жұмысы Алматы қаласының 2022 жылдың 1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығында Орталық отбасылық емхана базасында n=23 әйелдердің ауру тарихына ретроспективті статистикалық талдау жүргіздік.

Зерттеуге қосу критерийлері: МКБ бойынша O42 – O42.9 (Халықаралық аурулардың классификациясы сәйкес) диагноздары бойынша ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы расталған 18-45 жас арасындағы әйелдер. Алып тастау критерийлері: жедел бүйрек, бауыр, жүрек жеткіліксіздігі, созылмалы ауруы бар декомпенсация сатысындағы әйелдер мен АИТВ инфекциясын жұқтырған, өлім жағдайы тіркелген әйелдер.

Барлығы n=23 жүкті әйелдер 4 топқа жіктелді: бірінші топ – 18-30  жас аралығындағы n=14 (60,86%), екінші топ – 31-45 жастағы әйелдер тобы n=9 (39,13%), үшінші топ – алғаш босанушы әйелдер тобы n=10, төртінші топ – қайта босанушы әйелдер тобы n=13.

Барлық зерттеуге алынған әйелдердің ҚР ДСМ 2014 жылдың 4 шілдесіндегі №10 емдік протоколына (Ұрық қабықшасының босануға дейінгі ерте жарылуы) сәйкес клиникалық деректері, жас ерекшеліктері, аспаптық және зертханалық зерттеу әдістерінің қорытындылары, анамнезі, босанған нәрестенің салмағы, апгар шкаласының мәні, асқынулары, босану барысы туралы деректердің нәтижелері талданды.

Талданған мәліметтерді тексеруге мүмкіндік беретін статистикалық әдістер қолданылды, орташа мәндер (М±m), орташа арифметикалық шамалар арасындағы айырмашылықтардың дұрыстығы Стьюденттің t – критерийімен бағаланды. р˂0,05 деңгейіндегі айырмашылық статистикалық тұрғыдан сенімді деп есептелді. Статистикалық өңдеулер Microsoft Office Excel электронды қосымшасында жинақталды.

Нәтижесі және талқылау: Зерттеу жұмысымызда әйелдердің орташа жасы 28,95±4,53 жасты құрады (кесте - 1). Жүктіліктің орташа мерзімі 34,17±2,75 апта + 3,38±1,21 күн болды. Алғаш босанушылар I топта басым – 57,15%, II топта - қайта босанушылар 44,44%-ке кездесті (p<0,05).

Кесте 1.

Зерттеушілердің статистикалық деректері (%)

Қан топтары мен Rh факторларын зерттеу кезінде (кесте - 2) топтар арасында статистикалық маңызды айырмашылықтар анықталған жоқ, бірақ A (II) қан тобы бар әйелдердің негізгі саны n=12 (52,17%), AB (IV) бар әйелдердің ең төменгі пайызды құрады – n=3 (13,04%) (p<0,05).

Кесте 2.

Қан топтары бойынша көрсеткіштер (%)

Біз зерттеуде әйелдердегі экстрагенитальды аурулардың негізгі түрлерінің кездесу жиілігін қарастырдық, нәтижесінде 23 әйелдің 65%-ында анемия анықталды, созылмалы пиелонефрит -43,4%, жүрек-қантамыр аурулары 43,4% кездесті.

І топтағы әйелдерде төменгі аяқтардың варикозды кеңеюі - 50%, созылмалы пиелонефрит - 57,14%, ІІ топта анемия – 55,55%, семіздік (І және ІІ, ІІІ дәрежелерін қоса есептегенде) - 44,44% жағдайда жиі кездесті (p<0,01). Экстрагенитальды аурулар туралы көрсеткіш 1 – суретте толық көрсетілген.

Сурет 1. Экстрагенитальды аурулардың кездесу жиілігі (%)

Ал, алғаш босанушы әйелдерде анемия - 50%, созылмалы пиелонефрит - 62,5%, қайта босанушыларда анемия – 73,3%, семіздік (І және ІІ, ІІІ дәрежелерін қоса есептегенде) - 33,33% жағдайда жиі кездесті (p<0,01) (2 - сурет)

Сурет 2. Экстрагенитальды аурулардың кездесу жиілігі (%)

Анамнезіндегі гинекологиялық аурулардың ішінде – бактериялық вагиноз – 26,08%, хориоамнионит – 21,73%, 17,39% - созылмалы аднексит, ал ІІ топ әйелдері арасында созылмалы эндометрит пен аналық без кистасы жиі анықталды, көрсеткіш сәйкесінше 33,33% және 11,11% болды (p<0,05) (сурет - 3).

Сурет 3. Генитальды аурулардың кездесу жиілігі (%)

ҰҚМЕЖ анықталған жүкті әйелдерде кесар тілігі екі топ арасында жиі жасалынған, сәйкесінше жедел – 65,21%, жоспарлы – 34,78% (сурет 4).

Сурет 4. Босану тәсілдері бойынша көрсеткіш (%)

Жүкті әйелдерден алынған инфекциялық агенттерге арналған зерттеу қорытындысы (сурет - 5) Candida albicans – 45%, Chlamydia trachomatis – 27%, Herpes simplex 1,2 – 14%, Staphylococcus aureus – 9%, өзге инфекциялар - 5% жағдайында анықталды (p<0,05).

Сурет 5. Негізгі анықталған инфекциялар (%)

Жүктілік барысында бірнеше асқынулар орын алғаны белгілі болды, көп жағдайда жүкті әйелдер жүктілікті – 34,78% - преэклампсия жағдайымен өткізді (сурет - 6). 30,43% - жүктіліктің үзілу қаупі, 21,73% - ерте токсикоз, плацентаның төмен орналасуы - 8,69% - да орын алған (p<0,05).

Сурет 6. Жүктілік кезіндегі негізгі орын алған асқынулар (%)

Ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуынан соң туылған нәрестелерде неонтальды өлім көрсеткішінің деңгейі жоғары екендігі белгілі [4]. Осы орайда, Апгар шкаласы бойынша 6/7 баллмен туылған балалар саны – n=7, ал 2/3 баллмен туылған балалар - n=1, антенаталды ұрық өлімі – n=1, ұрықтың жатырішілік дамуының кешеуілдеуі – n=2 жағдайда анықталды (сурет – 7).

Сурет 7. Апгар бойынша туылудан кейінгі нәрестелерің 5 минуттан кейінгі жағдайларының көрсеткіштері (%)

Жүктіліктің барысын, оның асқынуларын анықтау үшін ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы алғашқы күні жүкті әйелдерден алынған зертханалық көрсеткіштер өте маңызды. Алғашқы тәуліктегі ІІ топтағы әйелдерде І топтағы әйелдерге қарағанда лейкоциттерден – 20,06%, ЭТЖ-дан 25,71%-ға дейінгі жоғарылауы анықталды (p<0,001). Бактериурия, лейкоцитурия 18-30 жастағы жиі кездескен (кесте -3).

Кесте 3.

Зертханалық көрсеткіштердің орташа мәні (х)

Қорытынды: 1. Орталық отбасылық емханада 2022 жылдың 1 қаңтарынан 2022 жылдың 31 желтоқсанына дейін босанған әйелдер саны -479, оның 23-і ұрық қабықшасының ерте жарылуымен босанды. Бұл жалпы көрсеткіштің 4,8% құрады. Ал әдеби дерек көздері бойынша бұл көрсеткіш 8,2-19,6% құрайды.

2. Ұрық қабықшасының мерзімінен ерте жарылуы кетуі жиі қайта (70,5%) және көп ретті босанушы әйелдерде (40,47%) жиі кездесті.

3. Анамнезіндегі гинекологиялық аурулардың ішінде – бактериялық вагиноз – 26,08%, хориоамнионит – 21,73%, 17,39% - созылмалы аднексит жиі анықталды.

4. Зерттеуде Candida albicans – 45%, Chlamydia trachomatis – 27% -ға дейін бактериологиялық зерттеулерден расталған.

5. Жүктілік барысында 34,78% - преэклампсия жағдайымен, 30,43% - жүктіліктің үзілу қаупі, 21,73% - ерте токсикоз жағдалары анықталды.

6. 31-45 жас аралығы бойынша топтағы әйелдерде 18-30 жас аралығындағы әйелдерге қарағанда лейкоциттерден – 20,06%, ЭТЖ-дан 25,71%-ға дейінгі жоғарылаған лабораториялық көрсеткіштер анықталды.

7. Апгар шкаласы бойынша 6/7 баллмен туылған балалар саны - 7. Ал 2/3 баллмен туылған балалар -1. Сонымен қатар, антенаталды ұрық өлімі – 1. Ұрықтың жатырішілік дамуының кешеуілдеуі -2.

Сонымен, ҰҚМЕЖ анықталған жүкті әйелдерде жүктіліктің қолайсыз нәтижелерінің жиілігі әлі де жоғары. Зерттеу нәтижесі жүктілік нәтижелерінің әртүрлі қауіп факторларын бағалауға және кейіннен ауыр асқынулардың алдын алуға бағытталған қосымша зерттеу жұмыстарын жүргізуді талап етеді.

Әдебиеттер тізімі:

1. Kelly S.G., Kerri B. Periviable Premature Rupture of Membranes // Obstet Gynecol Clin North Am. – 2020. - №47 (4). – Р. 633-651.
2. Robert E., Christian M.Р. Prelabor Rupture of Membranes // American College of Obstetricians and Gynecologists J // - 2020. - № 135 (3). – Р. 80-97.
3. Committee on Practice Bulletins-Obstetrics. Prelabor Rupture of Membranes // Obstet Gynecol. – 2018. - № 131 (1). – Р. 1-14.
4. Sefik G., Dilsad H. Premature rupture of membranes // World Journal of Advanced Research and Reviews. – 2021. - № 11(03). – Р. 363–370.
5. Duff P., Lockwood C.J., Barss V.A. Preterm prelabor rupture of membranes: Clinical manifestations and diagnosis //UptoDate. – 2020. – № 34 (7). – Р. 45-48.
6. Князева Т.П. Причины и факторы риска преждевременного разрыва плодных оболочек // Дальневосточный медицинский журнал. - 2016. - № 2. - С. 128-135.
7. Pergialiotis V., Bellos I., Fanaki M., et al. The impact of residual oligohydramnios following preterm premature rupture of membranes on adverse pregnancy outcomes: a meta-analysis // Am J Obstet Gynecol. – 2020. - № 222 (6). – Р. 628-630.